اثرات ناشی از سر و صدا در سه دسته كلي مي تواند قرار بگيرد :

چند سالی است که در بازار دستگاههایی الکتریکی عرضه میشوند که سازندگان آنها ادعا می کنند با انتشار اصوات ماورای صوت موجب فراري شدن آفات (اعم از جوندگان یا حشرات) از محل آلوده و یا مرگ آنها می گردند. به این دستگاهها اصطلاحاً دورکننده هاي اولتراسونیک آفات گفته می شود که در کشورهاي مختلف دنیا تحت نامها یا مارکها و در شکلهاي مختلفی عرضه می شوند .این دستگاهها با ایجاد اصواتی با طول موج کوتاه و فرکانس بالا کار می کنند.

همانطور که گفته شد در این دستگاهها عمل دور کردن حشرات و پرندگان با انتشار امواج مافوق صوت انجام میشود و از این طریق میزان استفاده از سموم شیمیایی که باعث آلودگی بیشتر محیط زیست می شود کاهش می یابد. محدوده فرکانس شنوایی انسان بین 20 تا 20000 هرتز است، فرکانس های بیش از این بازه را مافوق صوت و کمتر از این بازه را فرو صوت می گویند.که  محدوده شنوایی حشرات و پرندگان  معمولا در محدوده مافوق صوت است. فرکانس ایجاد شده توسط این دستگاهها بیش از 20000 هرتز است با تولید صداهای مافوق صوت این موجودات دچار سردرد  می شوند و محل را ترک می کنند ولی چون برای انسان قابل شنیدن نیست هیچ مزاحمتی برای انسان بوجود نمی آورد.

تحقیقات آزمایشگاهی نشان می دهد که امواج فراصوتی (التراسونیک) باعث ایجاد درد و ناراحتی در سیستم شنوایی و دستگاه عصبی حیوانات موذی شده و در نتیجه به سبب ایجاد اذیت و آزار آنها منجر به فراری دادن آنها خواهد شد. به طور متوسط فشارصوتی ایجادشده توسط هر یک از بلندگوهای این دستگاهها برابر 135 دسی بل و فشار صوتی کل در حدود 270 دسی بل می باشد. این فشار صوتی زیاد باعث خواهد شد که جوندگان و حشرات مزاحم محل زندگی و ذخیره غذایی خود را ترک کرده و فرار کنند.

 با استفاده از این دستگاههای دور کننده حشرات و پرندگان و جوندگان موذی از راهیابی آنها به محل هایی از قبیل پست های فشار قوی، مزارع، انبارها، تاسیسات صنعتی، رستورانها، ایستگاههای حمل ونقل و ... جلو گیری به عمل می آید. ضمن آنکه اصوات ایجاد شده باعث تداخل و اختلال در سیستمهای مخابراتی تلویزیونی ، رادیویی ، الکترومغناطیسی ، انواع آلارم ها ، سیستمهای آتش و دود ، سیستمهای شنوایی و دیگر سیستمهای الکترونیکی نخواهد شد.

با توجه به اینکه دامنه ی شنوایی موجودات مختلف با یکدیگر متفاوت است برای درک بهتر مفاهیم ذکر شده به بیان محدوده شنوایی تعدادی از موجودات میپردازیم.

• سوسک و موش:25تا 26 کیلوهرتز
• پرندگان موزی:17تا 24 کیلوهرتز
• کبوتر، سار،گنجشک: 18تا 30 کیلوهرتز (70 تا 120 دسی بل)
• سگ و گربه :20تا 27 کیلوهرتز

منظوراز فرکانس ، زیر یا بم بودن صوت است. صداهایی مثل صدای طبل  و در زدن،صداهای بم و صداهایی مثل صدای ظروف،صدای پرندگان و صدای بوق اتومبیل ها، صداهای زیر نامیده می شوند.محدوده فرکانس های قابل شنیدن در انسان بین 20 تا 20 KHZ می باشد.فرکانس های پایین همان صداهای بم و فرکانس های بالا همان صداهای زیر هستند.اما برای درک مطالب و شنیدن صداهای گفتاری معمولا فرکانس 125 تا 8000 هرتز بررسی می شود.

میزان بلندی صوت بر حسب واحدی به نام دسی‌بل، با مخفف "dB" اندازه گیری می‌شود. وضعیت شنوایی بر روی جدولی به نام " ادیوگرام" نمایش داده می‌شود. در ادیوگرام شدت نسبی اصوات بر روی نموداری از حدود صفر (که نمایانگر میانگین کمترین صدای قابل شنیدن است) تا حدود dB 100 (که نمایانگر سطحی از صدا است که اغلب افراد مردم آن را بلند و ناراحت کننده قلمداد می‌کنند) نشان داده می‌شود.

گفتار معمولی بین 50 تا 60 دسی بل است.بلندی صوت همان کم یا زیاد بودن شدت صداهاست.در اینجا شدت یا بلندی برخی از صداها آورده شده است:

» صدای وزش باد 20دسیبل

» صدای نجوا 40دسیبل

» صدای صحبت معمولی در یک متری 60دسیبل

» صدای یک رستوران شلوغ 70دسیبل

» فریاد بلند 90دسیبل

» صدای رعدوبرق 120دسیبل

» صدای شلیک تفنگ 130دسیبل

» صدای موتور هواپیمای جت 140دسیبل

در محیط های با صدای بالاتر از 85 دسیبل، بهتر است از گوشی ضد صدا (صداگیر) استفاده شود. صدای زنان معمولا زیرتر از صدای مردان است.حتی بچه ها تا سن 11 تا 12 سالگی هم صدای زیری دارند. اما به تدریج صدایشان بم میشود.هر چند صدای دختران با افزایش سن  زیاد تغییر نمی کند. معمولا سن 11  تا 14 سالگی را دوره بلوغ می نامند.در طول این دوره بعضی از غده ها شروع به ترشح هورمون جنسی می کنند. این  هورمون ها تغییرات زیادی را در بدن دختران و پسران ایجاد می کنند.در پسران هورمون ها مسئول رشد موهای قسمت های مختلف بدن هستند.صدای پسران در این دوره شروع به  بم شدن می کند.بدن پسرها شروع به ترشح هورمون تستسترون می کند که مسئول تغییراتی در طول و ضخامت تارهای صوتی آنهاست. این هورمون بر روی حنجره نیز تأثیر می گذارد و در نتیجه حنجره مردان از زن ها بزرگتر می شود.تارهای صوتی مردها نیز از زن ها بلند تر است.به همین دلیل فرکانس صدای مردان کمتر از زنان و صدای مردان بم تر از صدای زنان است.

اگرچه این هورمون در دختران تولید نمی شود اما تغییر بسیار کمی در صدای آنها نیز به وجود می آید. این تغییر بیشتر به خاطر رشد گلو و دهان و بینی و فک بالاست.

گوش یك اندام شنوایی و یك دستگاه تعادلی می باشد. امواج صوتی مراحل مختلفی را درون گوش طی می‌کنند تا به اعصاب شنوایی تبدیل شوند. هر کدام از اجزای گوش روی این امواج تاثیر گذاشته (تقویت، جمع آوری ، تغییر فرکانس ، انتقال و...) و به اعصاب شنوایی می‌رسند. ساختمان گوش از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است :

• گوش خارجی (لاله گوش و مجرای گوش که حدود ۴ سانتی متر است، ثلث اول غضروفی است باقی استخوانی): یك فضای مستطیل شكل است و شامل لاله گوش ومجرای شنوایی خارجی میباشد كه جزء اندامهای حفاظتی و هدایتی گوش هستند. لاله گوش در غالب حیوانات متحرک است، و برای جمع کردن و هدایت امواج صوتی و تشخیص جهت صدا بکار می‌رود، ممکن است به طرف منبع صوت متوجه شود. در انسان لاله گوش بی‌حرکت است ولی تا اندازه‌ای جهت صوت را می‌تواند تشخیص دهد.

•  مجرای گوش خارجی : لوله‌ایست که تقریباً 2 تا 3 سانتیمتر طول دارد و در حدود یک سانتیمتر مکعب حجم دارد و به پرده صماخ ختم می‌شود. لاله گوش دارای یک سطح داخلی ویک سطح خارجی می باشد ، روی اسکلت آنرا پوست خیلی نازکی پوشانده است که سخت به اسکلت اتصال دارد بنابراین جایی برای باز شدن پوست وجود ندارد وآبسه های این ناحیه دردناک است ( چون پوست آن بویژه در جلو محکم به بافت زیر خود چسبیده وقابل جدا شدن نیست ). وظیفه مجرا هدایت صوت به سمت پرده صماخ و همچنین محافظت پرده از آسیب های مستقیم می باشد. ارتعاشات صوتی تا قسمت انتهایی این لوله بوسیله هوا منتقل شده ، پس از آن بوسیله محیطهای جامد و مایع به گوش میانی انتشار می‌یابد. این مجرا لاله گوش را به گوش میانی وصل می کند ، یک سوم خارجی مجرا غضروفی و دو سوم داخلی آن استخوانی است. سرتاسر مجرای گوش خارجی با پوستی پوشیده شده که بخشی از آن حاوی مو و غدد عرق تغییر شکل یافته است ، این غدد ماده چسبناک چربی موسوم به موم یا سرومن ترشح می کند که باعث جذب گرد و خاک و حشرات کوچک می شود.

• گوش میانی یا حفره صماخی (محفظه ای استخوانی در پشت پرده صماخ و در داخل استخوان گیجگاهی که وظیفه آن انتقال ارتعاشات و تقویت و تبدیل ارتعاشات صوتی به مكانیكی است). گوش میانی شامل پرده صماخ و استخوانهای سه گانه (چكشی،سندانی،ركابی) است . این سه استخوان انتقال مكانیكی و تقویت انرژی صوتی دریافت شده توسط پرده صماخ به دریچه بیضی را بعهده دارند. استخوان چكشی به پرده صماخ وركابی به پرده بیضی متصل است كه رابط این دو ،استخوان سندانی است. جابجایی پرده صماخ باعث حركت استخوان ها شده و انرژی به دریچه بیضی در حلزون گوش منتقل می گردد. استخوان چکشی به پرده صماخ و استخوان رکابی به پنجره بیضی (Ovale) ختم می‌شود که سطح آن 14 مرتبه از پرده صماخ کوچکتر است. چون سطح صماخ 14 مرتبه از سطح بیضی بزرگتر است لذا فشار در پنجره بیضی 14 مرتبه زیاد می‌گردد. این دریچه ، به گوش داخلی باز می شود و در واقع بین گوش داخلی وگوش میانی قرار دارد. در گوش میانی ، پنجره دیگری وجود دارد که به پنجره گرد (Round) موسوم است. پنجره گرد و پنجره بیضی حد فاصل بین گوش داخلی و میانی است. پنجره بیضی ارتعاشاتی را که به پرده صماخ می‌رسد از طریق استخوانهای گوش میانی به گوش داخلی منتقل می‌کند و پنجره گرد سبب می‌شود مایع گوش داخلی که در محفظه غیر قابل ارتعاشی قرار دارد، بتواند مرتعش شود.

• گوش داخلی(در ضخامت توده خارجی استخوان گیجگاهی و حاوی بخش حلزونی گوش با وظیفه هدایت ارتعاشات صوتی تا سلول های عصبی شنوایی و تولید جریان عصب شنوایی تا مرکز شنوایی در مخ): این بخش از دستگاه شنوایی شامل حلزون، شبكه عصبی انتقالی و درمجاورت آن مجاری نیم دایره تعادلی است كه نقش آن حفظ تعادل اندامهای حركتی می باشد. گوش داخلی امواج منتقل شده از گوش میانی را دریافت و آن را به امواج شنوایی تبدیل می‌کند. گوش داخلی اصلی‌ترین قسمت گوش است و از چندین قسمت تشکیل شده است. در ساختمان گوش سه مجرای نیم دایره ای واقع شده است که برای حفظ تعادل بدن در فضا بکار می‌رود و در امر شنیدن تاثیر ندارد. بخش های خارجی ومیانی گوش صرفاً نقش انتقال صوت را دارند در حالی که گوش داخلی همزمان عمل دوگانه تعادل وشنوایی را انجام می دهد.

دامنه شنوایی انسان:

کلیه اصواتی که در فرکانس ١۶ تا ٢٠٠٠٠ هر تز هستند توسط گوش انسان سالم قابل شناسایی هستند. صداهای بالاتر از ٢٠٠٠٠ هرتز ماورای صوت و زیر ١۶ هرتز مادون صوت نامیده می شوند .فرکانس ۵٠٠ تا ٣٠٠٠ هرتز فرکانس صحبت انسان ( دامنه فرکانس زنان با مردان متفاوت است). کاهش قدرت شنوایی در فرکانس ۴٠٠٠ هرتز اولین علامت ناشنوایی شغلی است .شاخص های اندازه گیری قدرت شنوایی شامل شدت صوت و فرکانس آن می باشند. محدوده شنوایی موجودات مختلف با یکدیگر متفاوت است و حتی این مسئله باعث بهره برداری تجاری از این تفاوت و ساخت دستگاههای دفع حشرات و جانوران موذی شده است.