جنس پارچه با توجه به شرايط كار و لزوم ظاهر لباس از نظر مقاومت در مقابل چروكيدگي و نيز عدم توليد الكتريسيته ساكن از مخلوط حدود 70% پنبه و 30% پلي استر و با وزن gr/m² 320 تا gr/m² 420 و با توجه به شرايط اقليمي و فصول مختلف در نظر گرفته شود. در شرايطي كه احتمال سوختن لباس كار در اثر ريختن پليسه و يا تحت تأثير حرارت زياد وجود دارد (مانند لباس كار جوشكاري)، جنس لباس كار بايستي 90% پنبه باشد( کتــان ).

 

وزن لباس در جنس های مختلف بشرح زیر است :

» ترگال ( ساده بافت ) : حدود 250 گـرم بر متر مربع 

» فلامنت ویسکوز ( کجراه ) :320 الی 360 گرم بر متر مربع 

» پلی استر پنبه ( کجراه ): 420 الی 450 گـرم بر متر مربع

» پلی استر ویسکوز ( کجراه ) : حدود 360 گرم بر متر مربع

لباسهای کار از آن جهت دارای اهمیت هستند که در ساعتهای زیادی مورد استفاده قرار می گیرند و در تماس مستقیم با بدن هستند.

 

جنس لباس های کار می تواند از دو نوع الیاف ویسکوز یا از نوع پارچه های جین باشد:

• الیاف ویسکوز :

الیاف ویسکوز الیافی طبیعی می باشند. از طرفی پنبه و لینن دارای ماهیت گیاهی(سلولزی) هستند. تنها تفاوتی که الیاف ویسکوز نسبت به پنبه و لینن دارد این است که در فرآیند تولید این الیاف به مانند تولید کاغذ که در آن ابتدا چوب درختان تبدیل به خمیر می شود و پس از آن طی یک پروسه محصول نهایی که همان کاغذ باشد تولید می شود، این الیاف نیز کاملا این گونه می باشند. از این رو از آنجایی که تولید این الیاف به دست بشر می باشد به آن الیاف بشر ساخته یا الیاف مصنوعی نیز گفته می شود.

• پارچه های جین :

پارچه دیگری که برای محیط های کار و صنعتی معمولا مورد استفاده قرار می گیرد پارچه های جین است. جین، پارچه ای مناسب برای مشاغل سخت می باشد. جین نام نوعی پارچه کتانی با بافت راه‌راه و ضخیم می باشد. اگرچه همه‌گونه لباس از جنس جین وجود دارد، ولی پارچه جین بیشتر برای دوخت شلوار به کار می‌رود. شلوار جین شلوار ساخته شده از پارچه های کتانی زبر می باشد که به دلیل استحکام خوب، زبری بالا و دوام مناسبی که دارد سبب شده این نوع پارچه گزینه بسیار مناسبی برای تهیه لباس کار برای مشاغل و کارهای سخت و خشن به شمار آید. هنگام انتخاب لباسکار باید به جنس مناسب برای هر شرایط کاری توجه کرد در واقع انواع لباس های حفاظتی متناسب با خطرات خاص محیط کاری باید انتخاب شوند.

 

خطرات عمده تهدید کننده تنه در محیط کار عبارتند از:

1. خطر شیمیایی : سموم پوستی ، مواد خورنده و سوزاننده و آلرژن ها
2. خطر فیزیکی : خطرات حرارتی ، ارتعاشی و ضربات

• خطرات فیزیکی گرمایی : جوش گرمایی ، گرمازدگی و شوک گرمایی  
• خطرات فیزیکی سرمایی : کهیر و سرخی پوست بدن ، از دست دادن هوشیاری ، ورم حاد ریه و توقف قلب

3. خطرات بیوژیکی : پاتوژنهاي انسانی ، پاتوژنهاي حیوانی ، پاتوژنهاي محیطی

 

لباس کار اولين وسيله ايمنی و بهداشتی است که می بايست از طرف کارفرما تهيه و در اختيار کارگر قرار داده شود . لباس کار بايد متناسب با کار و بدن کارگر بوده و قسمت های آزاد نداشته باشد . کمر آنها هميشه بسته بوده و دارای جيب های کوچک و حتی الامکان تعداد جيب ها نيز کم باشد .

کارگرانی که با قسمت های گردان ماشين ها کار می کنند بايد لباس کارشان چسبيده به تن و آستين هايشان مچ بند داشته باشد . لباس کار يکسره برای اين قبيل کارها توصيه می شود ، کارگرانی که روی دستگاه های فوق الذکر کار می کنند اگر موی سرشان بلند است، بايد آنها را زير سربند يا کلاه بپوشانند و به این طریق محافظت از موی سر را انجام دهند هچنین از استفاده از ساعت مچی ، مچ بند ، انگشتر و ساير تزئينات در موقع انجام کار خودداری نمايند .

کارگرانی که در محيط آلوده به گرد و غبار مسموم کننده يا قابل اشتعال کار می کنند نبايد از لباس های جيب دار و شلوارهای پاکتی دار استفاده نمايند ، چون گرد و غبار مذکور در محل های لبه دار و جيب ها جمع شده و در مواقع مختلف ممکن است باعث ناراحتی آنها شود .

  لباسكار به عنوان يكي از وسايل حفاظت فردي مطرح مي باشد و كليه كاركنان بايد با لباس كار مناسب محل كار در سر كار حاضر شوند. لباسكار كاركنان داراي خصوصيات ذيل بوده و مطابق مقررات ذيل در اختيار كاركنان قرار مي گيرند.

معمولاً لباس كار به عنوان يك پوشش سراسري تنه، دست و پاها را در مقابل شرايط محيطي حفاظت مي كند. ساده ترين شكل لباسكار در دو فرم ظاهری  بلوز و شلوار یا کاپشن و شلوار(دو تكه) و نوع يكسره ( بیلرسوت ) تولید می شود. جنس لباسکار معمولا از الياف طبيعی ( پلی استر پنبه ) و يا درصدی الياف طبيعی و مصنوعی ( فلامنت ویسکوز ) و در مواردی تماماً از الياف شيميايی و صنعتی است . بديهي است هر چه الياف بكار رفته شده در پارچه طبيعي تر باشد، تبادل حرارتي آن آسانتر است .

البسه اختصاصی در مشاغل ويژه و نيز فصول سرد كه از جمله می توان لباس عايق سرما ، لباسهای جاذب رطوبت مخصوص سردخانه ها ،‌ لباس نسوز مخصوص حرارت كوره های ذوب و لباس ضد حريق از جنس پارچه های PVC را نام برد. لباس حفاظتی در برابر گرما از الياف مخصوصی با پوشش آلومينيوم كه تا 90% اشعه مادون قرمز را برگشت می دهد، ساخته شده و به منظور كار در مجاورت كوره ها و فرآيندهای حرارتی استفاده می شود. دستکش ها و آستین های حفاظتی در انواع مختلف نیز به نوعی در دسته لباس کار جای میگیرد و بسته به نوع کار الزامات مشخصی دارند.

• در ارتباط با نگهداري و نظافت كلاههاي ايمني بايد از خدمات مشاوره اي كارخانه هاي توليدكننده آنها بهره گرفت زيرا ممكن است برخي از رنگها ، تينرها و مواد پاك كننده به پوسته كلاه آسيب رسانده و مقاومت آن را در مقابل ضربه و يا جريان الكتريسيته كاهش دهند.
• کلاه ایمنی را هر یک ماه یکبار تمیز نمایید تا عاری از روغنها ، گریسها ، مواد شیمیایی و مواد زائد دیگر شود.
• علاوه بر گردگيري و تميز کاري روزانه کلاه هاي ايمني تميز کردن دورهاي آنها با استفاده از محلول هاي مناسب امري ضروري است. روش متداول شستشوي پوسته كلاه ، غوطه وري کلاه در مخزن آب گرم ( در حدود ^c40 ) بهمراه يك ماده شوينده (Detergent) مناسب مي باشد . سپس آنها را ضدعفوني نموده و در آب گرم پاكيزه آبكشي نمود. خشك کردن در سبدهاي سيمي يا استفاده از محلول ۵ درصد فرمالين يا محلول سديم هيپو کلرايد از روش هاي ضد عفوني کردن کلاه ايمني به شمار مي روند. بعد از آبكشي نيز بایستي پوسته را به دقت مورد بازرسي قرار داد تا علائمي از آسيب ديدگي در آنها مشاهده نگردد.
• كليه اجزاء كلاه ایمنی شامل پوسته (Shell)، ساسپنشن (Suspension)، هد بند (Head band)، نوار چرمي (Sweatbands) و‌... بايد بصورت روزانه مورد بازرسي  قرار گيرد تا در صورت  مشاهده  هرگونه محل تو رفتگي،  ترك ، سوراخ شدگي يا هر نوع آسيب ديدگي ديگري كه ممكن است ضريب ايمني كلاه را كاهش دهد ، اقدامات لازم معمول گردد.

» جنس مواد كلاه ايمنی بايد دارای دوام و استحكام كافی و نيز كيفيت و خواصی باشد كه در شرايط مختلف قابل استفاده گردد. اين شرايط عبارتند از : سرما، گرما، گرد و خاك، در معرض نور خورشيد، باران، تماس با پوست و مو و همچنين، جاذب رطوبت نباشد.

» پوسته كلاه ايمنی بايستی از جنسی ساخته شود كه از قابليت ديد بالايی برخوردار باشد.

» كلاه ايمنی بايد تا آنجا كه ممكن است دارای ظاهری زيبا و طراحی ساده در اندازه هاي مختلف ، همراه با لبه دور و جلو جهت باران گيری و در صورتی كه برای كار در ارتفاع مورد استفاده قرار می گيرد، داراي بند زير چانه باشد.

» کلاه ايمنی علاوه براينكه مراقبت در برابر خطرات احتمالی مشخصی را به عهده دارد بايد حداكثر درجه راحتی را در هنگام كار برای كاربر فراهم آورد.

» علاوه بر جنبه های ايمنی جنبه های فيزيولوژيكی كلاه ايمنی بايد برای استفاده كننده در نظر گرفته شود.

» بند ايمنی بايد انعطاف پذير باشد و رطوبت را به خود جذب نكند و براي استفاده كننده ايجاد حساسيت يا جراحت ننمايد، به اين منظور بندهايی كه از پلی اتيلن تهيه شده است مناسب تر می باشند .

» تمام بند يا نصفي از آن بايد از جنس چرم يا جنس مناسبی كه حساسيت پوستی ايجاد ننمايد ، باشد و بتواند رطوبت را جذب نمايد و در طول مدت استفاده از كلاه به دفعات قابل تعويض باشد تا از لحاظ بهداشتی مشكلی بوجود نيايد.

» توجه به اين مسئله كه كلاه بايد به اندازه سر استفاده كننده باشد و روی سر خوب قرار گيرد ، بسيار مهم است و بايد روی سر تغيير وضعيت ندهد و مزاحم ديد استفاده كننده نشود.

» كلاه لبه دار با پوشش داخلی و يا لبه سراسری كه برای كار در معادن سنگ به هنگام انفجار و تخريب معدن مناسب است.

» جائي كه خطر تماس با الكتريسته وجود ندارد، بايد حفره ه ای هواگير در پوسته كلاه ايجاد گردد .

» در جائي كه خطر خرد شدن كلاه وجود دارد براي تقويت كلاه هايي كه از جنس فيبر شيشه اي هستند استفاده از پلي استر يا پلي كربنات الزامي است و كلاه ، نبايد لبه اي با پهناي كمتر از 15 ميليمتر داشته باشد.

» كلاه های ايمنی كه لبه آن پهن تر است و حفاظت بيشتری را براي استفاده كننده فراهم می نمايد .

» برخی ديگر از كلاه های ايمنی ممكن است قسمتهايی برای حفاظت چشم، حفاظت گوش و ... داشته باشند.

» هرگاه كلاه توسط موادی مانند گچ، سيمان، رزين و ديگر مواد كثيف شد بايد به وسيله مواد شيميا يی يا حلال هايی كه به پوسته خارجی كلاه آسيبی نمی رساند شسته شود.

» كلاه هايي كه از آلياژهاي سبك ساخته شده نبايد در مواردي كه خطر پاشش مواد مذاب وجود دارد مورد استفاده قرار گيرند. در چنين مواردي كلاه هايي از جنس پلي استر با فيبر شيشه اي، منسوجات فنلي و پلي كربنات پيشنهاد مي شود. در مواردي كه خطر تماس با الكتريسته با جريان كم وجود دارد ، بايد فقط از كلاه هايي كه از مواد ترموپلاستيكي ساخته شده اند، استفاده نمود . البته نبايد حفره هاي هواگير داشته باشند و نيز قسمتهاي فلزي مانند پيچ بايد بر روي پوسته خارجي قرار گيرد.

» كلاه هايي كه در ساخت آن مقدار قابل توجهي پلي اتيلن بكار رفته است براي استفاده در دماهاي بالا پيشتهاد نمي شود . در چنين مواردي استفاده از كلاه هايي از جنس پلي كربنات با فيبر شيشه اي، منسوجات فنلي يا پلي استر با فيبر شيشه اي توصيه مي شود.

» به منظور حفاظت سر ، صورت ، پشت و گردن دور تا دور كلاه ايمني بايد لبه دار باشد .

» براي كار در فضاي نسبتاً كوچك و تنگ كلاه بايد كوتاه بوده و در صورت لزوم فاقد لبه باشد .

» قابل استفاده در مناطق گرمسیر و همچنین در مناطق سردسیر تا 30- درجه سانتیگراد باشد.

» در داخل کلاه، در فضای بین یراق و بدنه کلاه هیچ جسمی مانند کاغذ، پارچه نباید قرار گیرد. این کار مانع تهویه داخلی کلاه می شود. همچنین قرار گرفتن هرگونه جسم خارجي درون كلاه ايمني مابين پوسته و ساسپنشن،‌ عملکرد کلاه را مختل می کند زيرا اين فضا جهت جلوگيري از انتقال ضربات وارده به كلاه به سر شخص مصرف كننده آن تعبيه شده است. ضمنا جسم قرار گرفته در آن محل ممکن است باعث کاهش مقاومت الکتریکی کلاه شود. هر وسیله حفاظت فردی باید مطابق با استانداردها و شرایط خاصی ساخته شود تا در هنگام استفاده، فرد را از خطرات حفظ کند.

» کلاه های ایمنی که در نزدیکی تجهیزات و خطوط برق مورد استفاده قرار می گیرند باید از نوع کلاس E باشند.

» هنگام قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا کار کردن در ارتفاع یا هنگامی که فرد باید مرتبا به داخل حفرات و گودال ها نگاه کند بند های چانه کلاه باید بسته شوند.

» هیچ گونه تغییری در کلاه یا بند تنظیم کننده پشت آن مگر با تایید سازنده، مجاز نیست.

» به منظور حفاظت سر، صورت، پشت و گردن دور تا دور کلاه ایمنی باید لبه دار باشد.

» لبه کلاه ها باید جلوی سر قرار گیرد.

» ایجاد سوراخ بر روی کلاه یا ایجاد هر نوع تغییری در آن ممنوع است.

» برای محافظت و راحتی حداکثر، کلاه باید مستقیم بر روی سر قرار گیرد.

» قبل از استفاده از کلاه، یراق باید برای سر کاربر تنظیم گردد.

» برای هر کلاه،‌ از یراق مخصوص کلاه باید استفاده شود.

» برای کار در فضای نسبتا کوچک و تنگ کلاه باید کوتاه بوده و در صورت لزوم فاقد لبه باشد.

»  کلاه هایی که در فضای خیلی مرطوب مورد استفاده قرار می گیرند باید از نظر رطوبت غیر قابل نفوذ باشند.رطوبت از جمله پارامترهایی است که روی طول عمر کلاه ایمنی تاثیر مستقیم میگذارد.

» نوارها و چرم داخل کلاه باید به سهولت قابل تعویض باشند.

» برای استفاده از کلاه ایمنی که متعلق به شخص دیگری بوده باید قبلاً داخل آن ضدعفونی شده و در صورت لزوم چرم و نوارهای داخل آن تعویض شود.

» کارکنانی که دارای موهای بلند هستند، به خصوص کارکنانی که با ماشین کار می کنند و یا در جوار آن مشغول کار هستند باید به وسیله سربند و یا وسیله حفاظتی دیگری موهای سر خود را کاملاً بپوشانند.

» سربند کارکنانی که در مقابل آتش و یا جرقه و یا مواد مذاب و یا امثال آن کار می کنند باید از جنسی تهیه شده باشد که به آسانی آتش نگیرد و در مقابل شستن و ضدعفونی کردن به وسیله ترکیبات صنعتی مقاومت کافی داشته باشند.

» هر گز به منظور حمل لوازم شخصی و کاری خود از جمله چراغ قوه ها ، سیگار ، خودکار و ... استفاده نکنید.

» اگر کار باید در شب صورت گیرد جنس کلاه مورد استفاده باید از نوعی باشد که نور را منعکس کند.