فصل‌ پنجم‌ آئین نامه تجهیزات حفاظت فردی ایران به تجهیزات حفاظتی چشم و صورت اختصاص دارد:

 

ماده‌ 27: كلیه‌ كارهایی که ممكن‌ است‌ ایجاد خطری‌ برای‌ چشمهایشان‌ بنماید باید از وسایل‌ حفاظتی‌ مخصوص‌ چشم‌ استفاده‌ نمایند.

ماده‌ 28: كارگرانی‌ كه‌ از چشم‌ ضعیف‌ بوده‌ و محتاج‌ به‌ داشتن‌ عینك‌های‌ نمره‌ای‌ هستند باید از عینك‌های‌ حفاظتی‌ به‌ شرح‌ زیر استفاده‌ نمایند.

الف- عینك‌های‌ حفاظتی‌ كه‌ تواماً باعینك‌ نمره‌ای‎دید و حفاظت‎چشم‎كارگران‌ راتامین‌ نماید.

ب‌ - عینك‌های‌ حفاظتی‌ كه‌ روی‌ عینك‌های‌ نمره‌ای‌ قرار می‌گیرند به‌ شرط‌ آنكه‌ هیچگونه‌ تغییری‌ در وضع‌ استقرار عینك‌ اصلی‌ ایجاد نشود.

ج‌ - عینك‌های‌ حفاظتی‌ كه‌ شیشه‌ نمره‌ای‌ آن‌ زیر شیشه‌ حفاظتی‌ قرار دارد.

ماده‌ 29: شیشه‌ و یا هرگونه‌ ماده‌ پلاستیكی‌ شفاف‌ كه‌ برای‌ عینك‌هایی‌ حفاظتی‌ ساخته‌ می‌شوند باید:

الف- درمقابل‌ كاری‌ كه‎عینك‌ به ‎منظور آن‎كار اختصاص‌ داده‎ شده‌ مقاومت‎كافی‌ داشته‌‎ باشد.

ب‌ - عاری‌ از حباب‌ هوا، ترك‌، موج‌ و یا هرگونه‌ عیب‌ دیگری‌ باشد.

ماده‌ 30: بغیر از شیشه‌های‌ نمره‌ای‌، سطح‌ داخلی‌ و خارجی‌ شیشه‌های‌ حفاظتی‌ باید موازی‌ بوده‌ و هیچگونه‌ خمیدگی‌ نداشته‌ باشد.

ماده‌ 31: عرض‌ شیشه‌های‌ عینك‌ حفاظتی‌ باید 5/44 میلیمتر و طول‌ آن‌ 38 میلیمتر باشد.

ماده‌ 32: قطر دایره‌ شیشه‌های‌ عینك‌های‌ مدور غیرنمره‌ای‌ باید لااقل‌ 50 میلیمتر باشد.

ماده‌ 33: شیشه‌هایی‌ كه‌ منحصراً جهت‌ حفاظت‌ در مقابل‌ خطر پرتاب‌ ذرات‌ اجسام‌ و ضربه‌ اختصاص‌داده‌ می‌شوند بایستی‌ لااقل‌ قدرت‌ عبور 80% نور سطح‌ كار داشته‌ باشد.

ماده‌ 34: زه‌های‌ عینك‌ باید سبك‌ و محكم‌ بوده‌ و كاملاً روی‌ صورت‌ چسبیده‌ باشند و در صورت‌ لزوم‌ مجهز به‌ حفاظ‌های‌ جانبی‌ گردند.

ماده‌ 35: مقاومت‌ شیشه‌های‌ عینك‌های‌ حفاظتی‌ برای‌ كارهای‌ برش‌، پرچ‌ كاری‌، سنگ‌ زدن‌ و صیقل‌ كردن‌، كار با سنگ‌ سمباده‌ سنگ‌ تراش‌ و سایر كارهای‌ مشابه‌ بایستی‌ به‌ تصویب‌ وزارت‌ كار برسد.

ماده‌ 36: قاب‌ عینك‌های‌ ایمنی‌ برای‌ كارگرانی‌ كه‌ در مقابل‌ باد و یا گرد و غبار كار می‌كنند باید قابل‌ انعطاف‌ بوده‌ و كاملاً با صورت‌ كارگر تطبیق‌ نماید.

ماده‌ 37: عینك‌های‌ حفاظتی‌ برای‌ كارگرانی‌ كه‌ با فلزات‌ مذاب‌ كار می‌كنند باید در مقابل‌ حرارت‌ استقامت‌ داشته‌ و نوع‌ آنها با تشخیص‌ و تصویب‌ وزارت‌ كار انتخاب‌ گردد.

ماده‌ 38: عینك‌های‌ حفاظتی‌ برای‌ كارگرانی‌ كه‌ با مایعات‌ خورنده‌ از قبیل‌ اسیدها و قلیاها كار می‌كنند باید در اطراف‌ داخل‌ زه‌ مجهز به‌ جنسی‌ نرم‌ و نسوز و قابل‌ انعطاف‌ (مانند عینك‌ اسكی‌) باشند تا عینك‌ كاملاً در اطراف‌ چشم‌ به‌ صورت‌ كارگر چسبیده‌ و مانع‌ نفوذ ترشح‌ مایعات‌ مذكور از منافذ تهویه‌ به‌ داخل‌ چشم‌ گردد.

ماده‌ 39: عینك‌های‌ حفاظتی‌ برای‌ كارگرانی‌ كه‌ در مقابل‌ دودهای‌ خطرناك‌ یا ناراحت‌ كننده‌ برای‌ چشمها كار می‌كنند باید دارای‌ قابی‌ باشند كه‌ از طرف‌ داخل‌ مجهز به‌ جنسی‌ نرم‌ و نسوز و قابل‌ انعطاف‌ بوده‌ و كاملاً روی‌ صورت‌ كارگر چسبیده‌ و هیچگونه‌ منفذی‌ نداشته‌ باشند.

ماده‌ 40: عینك‌های‌ حفاظتی‌ كلاه‌ با ماسك‌ جوشكاری‌ برای‌ كارگرانی‌ كه‌ با استیلن‌ یا برق‌ جوشكاری‌ می‌كنند و یا در مقابل‌ كوره‌هایی‌ كه‌ دارای‌ تشعشعات‌ خیره‌ كننده‌ هستند مشغول‌ كار می‌باشند باید مجهز به‌ شیشه‌ رنگی‌ (فیلتردار) جهت‌ جذب‌ تشعشعات‌ مذكور بوده‌ و تعیین‌ نوع‌ و اندازه‌ شیشه‌های‌ آنها به‌ تصویب‌ وزارت‌ كار رسیده‌ باشد.

ماده‌ 41: ماسك‌های‌ طلقی‌ برای‌ حفاظت‌ صورت‌ و چشم‌ در مقابل‌ ضربات‌ خفیف‌ و جرقه‌ باید كاملاً شفاف‌ و نسوز و بدون‌ عیب‌ باشند به‌ قسمی‌ كه‌ مانع‌ از دید كارگر نشوند.

ماده‌ 42: عینك‌ حفاظتی‌ كه‌ مورد استفاده‌ قرار گرفته‌ است‌ قبل‌ از آنكه‌ به‌ كارگر دیگری‌ داده‌ شود باید:

الف‌ - ضدعفونی‌ گردد.

ب‌ - كلیه‌ قسمت‌های‌ آن‌ كه‌ غیرقابل‌ ضدعفونی‌ كردن‌ است‌ تعویض‌ شوند.

ماده‌43: كلیه‌ عینك‌ها و ماسك‌های‌ طلقی‌ درموقعی‌ كه‌ مورداستفاده‌ قرار نمی‌گیرند باید در جلد مخصوص‌ نگهداری‌ شوند تا در اثر تماس‌ با روغن‌ و چربی‌ و سایر مواد خراب‌‎نگردند.

ماده‌ 44: عینك‌های‌ حفاظتی‌ و ماسك‌های‌ طلقی‌ مرتباً باید مورد بازدید و كنترل‌ قرار گیرند و قسمت‌های‌ آسیب‌ دیده‌ آنها فوراً تعویض‌ شوند.

انواع مختلف جوشكاری شامل: جوشكاری با گاز و جوشكاری با برق می باشد. خطرات عمده فرآیند جوشكاری، تشعشعات نور مرئی و غیر مرئی اشعه ماورای بنفش و اشعه مادون قرمز می باشد. هر چه طول موج كوتاهتر باشد آسیب در ته چشم شدیدتر است . یعنی هر چه طول موج از IR به سمت UV برود خطرات بیشتر است . بنابراین لنز باید دارای قدرت فیلتراسیون باشد كه با توجه به نوع تابش و شدت تابش متغیر است . گریدهای فریم های عینك از حدود «138-70» است لنز باید فیلتر داشته باشد و در فریم های رنگی و تیره تهیه شود .

DIN واحد تیرگی لنز عینكهای ایمنی است كه تحت عنوان Shade Number نامیده میشود طیف درجه بندی تیرگی عینك های حفاظتی كه پاسخ نیازهای صنعتی را میدهد بین 1.5-14 DIN است. به طور مثال لنز با تیرگی 2 DIN در مقابل پرتوهای خورشید استفاده می شود كه در جدول مربوط به استاندارد ANSI آمده است .

مهمترین فاکتور در انتخاب وسایل حفاظتی صورت و چشم نوع اشعه و شدت آن و انتخاب لنز متناسب با آن است.

• عدد کدورت: توانایی عینك ایمنی در جذب اشعه های ماورای بنفش و مادون قرمز و مریی با عددی به نام کدورت که گاهی شماره عینك هم خوانده می شود تعیین می گردد.
• به عنوان یك قانون از عینكی با بالاترین درجه کدورت شروع کرده و به تدریج عینك های با کدورت پایین را انتخاب تا زمانی که بتوانید به راحتی در حال کار ببینید. در هنگام استفاده ازاکسیژن برای جوشكاری یا برشكاری که مقدار زیادی نور زرد تولید می کند بهتراست از لنزی که توانایی جذب نور زرد یا خط سدیم را داشته باشد استفاده نمود.

 

جوشكار برق باید از کلاه یا ماسک جوشكاری مجهز به شیشه مخصوص که عدد تیرگی (Number Shade) آن به تأیید واحد مربوطه رسیده باشد استفاده نماید. عدد تیرگی عینكهای حفاظتی که پاسخ نیازهای صنعتی را می دهد در انواع جوشكاریهای اختصاصی متفاوت خواهد بود.

شیشه حفاظتی ماسك جوشكاری بایستی بوسیله شیشه روشنی که در روی آن گذاشته میشود از ذرات داغی که به آن میپاشد محفوظ نگهداشته شود. جوشكار باید برای تمیز کردن محل جوش از شیشه روشن محفوظی که برای اینكار در کلاه (ماسك) جوشكاری تعبیه شده و در صورتیكه کلاه (ماسك) جوشكاری فاقد این شیشه باشد باید از عینك نشكن روشن استفاده نماید تا ذرات فلز بداخل چشم های او نپاشد. کمك جوشكار و کسانی که با جوشكار کار میکنند باید برای محافظت چشم خود از عینك کمك جوشكار (Goggle Flash) استفاده نمایند.

• سپرهای صورت به عنوان پوشش ثانویه ای در كنار عینكهای ایمنی مورد مصرف قرار می گیرند كه این موضوع در برخی از كاربردهای صنعتی صنایع همچون عملیات آسیاب و خرد كردن و سایر بخشهایی كه امكان پاشش اجسام گوناگون به چشم وجود دارد ،‌ از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد.
• افرادی كه از عینكهای طبی استفاده می كنند ،‌ جهت محافظت صورت و چشم خود باید از سپرها و عینكهای با شرایط زیر استفاده كنند :
• عینكهای طبی با لنزهای محافظ جهت اصلاح دید ومحافظت از چشم
• گاگل هایی كه بر روی عینكهای طبی مورد مصرف قرارگرفته و در تنظیم دید عینك طبی تغییری ایجاد نمی كنند.
• گاگل هایی كه حاوی لنزهای طبی می باشند.
• برای محافظت از تشعشعات نورانی،‌ باید در محافظتهای چشمی از لنزهای فیلتری استفاده شود. نكته قابل توجه آن است كه نباید لنزهای رنگی و یا دارای ته رنگ خاص را ،‌ بعنوان لنزهای فیلتری استفاده نمود،‌ مگر آنكه بر روی آنها دقیقاً به این نكته اشاره شده باشد (عنوان لنز فیلتری بر روی آنها حك شده باشد.)
• لنز عینكهای ایمنی بدون منفذ بایستی از نوع ضد مه (Anti Fog) باشد تا از تجمع بخارات بر روی شیشه و کاهش دید فرد جلوگیری نماید.
• در مقابل حرارت تنها عینك هائی بایستی مورد استفاده قرار گیرد که بافت سیمی نازک داشته باشد.
• قاب عینک نباید در صورت کارگر حساسیت ایجاد کند.
• طرفین عینك ایمنی کسانیكه با مواد شیمیایی کار میکنند بایستی بسته بوده ولی امكان ورود هوا وجود داشته باشد.
• عینك محافظ صورت در مقابل گرد و غبار محافظ نمیباشد و در محیطی که گرد و غبار مواد موجود است نباید بكار برده شود. در این شرایط توصیه میشود که از ماسكهای تمام صورت با فیلتر گرد و غبار استفاده شود.
• برای عایق بندی یا برداشتن عایقهایی که از الیاف شیشهای و یا معدنی ساخته شده و همچنین بریدن ورقه پنبه نسوز بوسیله ماشین اره باید برای محافظت چشم از عینكهای فنجانی بدون منفذ استفاده نمود و را نیز با استفاده از وسایل ایمنی مناسب حفاظت نمود..
• برای کار کردن با گاز و بخارات مضر برای چشم بایستی عینك ضد اسید و یا ماسك تمام صورت با فیلتر جذب بخارات اسیدی بكار برد.
• شیشه گران باید از عینك مخصوص شیشه گری استفاده نمایند.
• برای ماسه پاشی (Sand Blasting) باید لباس مخصوص كه مجهز به وسائل حفاظتی چشم و دارای تهویه است پوشیده شود. در این عملیات توصیه می شود كه از ماسكهای هوا رسان شیلنگی با كلاهخود و یا ماسك تمام صورت جهت حفاظت توأم سیستم تنفسی و صورت و چشمها استفاده شود.
• هنگام روشن كردن، بازدید و تنظیم شعله كورهها بایستی از عینك مخصوص و یا نقاب قابل اتصال به كلاه ایمنی و یا هر دو استفاده نمود.
• هنگام نمونه گیری مواد شیمیایی بایستی نقاب متصل به كلاه ایمنی لینک به صفحه فروش شیلد های کلاهی بكار برده شود.

تذكر:‌ در هر یك از عملیات فوق كه حفاظت سر و گردن نیز ضروری باشد باید از البسه و وسائل ایمنی مناسب و متناسب استفاده نمود.

• كلیه سرپرستان و اشخاصی كه مسئولیت آنها ایجاب میكند در موقع انجام كارهائیكه مخاطراتی برای چشم دارد حضور داشته باشند مكلفند از عینك مناسب استفاده نمایند.
• در مکانهایی که خطر الکتریسیته یا تشعشات حرارتی وجود دارد نباید قاب عینک فلزی باشد.

برخورد و اصابت اجسام پران و مواد شیمیایی

برای محافظت چشم در برابر اینگونه خطرات ممكن است از عینكهای ایمنی اغلب از نوع حفاظ دار، گاگل ها و شیلدهای چشم و صورت استفاده كرد . مهمترین اصل در انتخاب تجهیزات حفاظتی چشم در برابر خطر برخورد اجسام و همچنین مواجهه با مواد شیمیایی، انتخاب جنس لنز عینك یا گاگل، شیلد و پنجره هملت متناسب با نوع خطرات موجود است.

تشعشعات حرارتی

از شیلدهای صورت و حفاظهای چشم بطور گسترده ای برای حفاظت در برابر پرتوهای حرارتی مادون قرمز استفاده می شود. مشاغل چون ذوب فلزات، ریخته گری، کوره کاری چون امكان اصابت جرقه و اشیای داغ است از هلمت ها و شیلدهای صورت استفاده می شود. این ها به شكل های مشبك سیمی و صفحات پلاستیكی پوشیده شده از آلومینیوم یا شیلدهای پلاستیكی آبكاری شده با طلا. یك شیلد صورت بافته شده ازسیم قادر است تشعشعات حرارتی را بین 30 تا 50 % كاهش دهد. شیلدهای پلاستیكی پوشش داده شده با آلومنیوم به عنوان یكی از مهمترین حفاظ ها در مقابل تشعشعات حرارتی محسوب می شوند.

خطرات موجود در عملیات جوشكاری و برشكاری شامل مخاطرات جوش (استیلن و قوس الكتریكی ) برای چشم می باشد.

صدمات حاصله از تشعشعات مرئی و نامرئی ، ماورای بنفش ، مادون قرمز: مهمترین فاكتور در انتخاب وسایل حفاظتی صورت و چشم در برابر اشعه های زیان آور تعیین نوع اشعه، شدت آن و انتخاب لنزهای متناسب با موارد یاد شده میباشد. توانایی عینك ایمنی در جذب اشعه IR,UV و مرئی با عددی به نام عدد كدورت كه گاهاً شماره عینك نیز خوانده می شود، تعیین می گردد. فرمول محاسبه شماره عینك یا عدد كدورت به صورت زیر است :

T = 10 log I/I৹

T : شماره عینك یا عدد كدورت

I : شدت نور رسیده به لنز

I ৹ : شدت نور عبور كرده از لنز

اشعه های لیزری

در حال حاضر هیچ لنز ایمنی وجود ندارد كه قادر به تامین حفاظت دربرابر همه طول موج های لیزر باشد و از آنجایی كه بعضی از تجهیزات تولید كننده اشعه لیزر می توانند اشعه های لیزر با طول موجهای مختلف تولید نمایند و همچنین به دلیل آنكه طول موج بعضی از امواج لیزری پس از عبور از سیستم های اپتیكی تغییر می نماید بنابراین لازم است در صنایعی كه از امواج لیزر استفاده می شود برای محافظت چشم كارگران تنها به تهیه و استفاده از یك نوع محافظ بسنده نشود.

لازم به ذكر است كه كلیه عینكها و گاگل های ایمنی در برابر لیزر بایستی دارای برچسبی باشند كه اطلاعات زیر بر روی آن حك شده باشد :

• طول موج لیزری كه وسیله قادر به حفاظت در برابر آن باشد
• دانسیته نوری طول موجهای یاد شده
• میزان انتقال نور مریی

برای انتخاب تجهیز حفاظتی مناسب باید به راهنمای انتخاب و خرید تجهیزات حفاظت از چشم و صورت مراجعه کرد

این استانداردها شامل موارد زیر می باشند:

• : ANSI Z87.1-2003 الزامات استاندارد ملی آمریکا برای حفاظت چشم و صورت
• : EN166:2002  مشخصات محافظ های چشم
• EN169:2002 : حفاظت چشم – فیلترهای جوشکاری و تکنیک های مربوطه
• EN 379:2003 : حفاظت چشم – فیلترهای جوشکاری اتوماتیک
• EN 170:2002 : فیلتر های حفاظت در برابر اشعه ماوراء بنفش
• EN 171:2002 : فیلتر های حفاظت در برابر اشعه مادون قرمز
• EN 207:2009 : فیلتر های حفاظت در برابر اشعه لیزر
• EN175: 1997 : حفاظت شخصی- تجهیزات حفاظت از چشم و صورت برای جوشکاری جوشکاری و فرایند های مرتبط
• CSAZ94: 3-99 : استاندارد کانادا برای حفاظت از چشم

 

استاندارد آمریکایی  ANSI

هر يك از وسايل حفاظت چشم و صورت بايد منطبق با مشخصات ذكر شده در استاندارد ANSI Z87.1  نسخه سال 1987 يا 1998 يا 2003 باشند.

استاندارد ANSI Z87.1-2010 مجموعه ای از ضوابط برای تست، مارک، انتخاب، مراقبت و استفاده از تجهیزات حفاظت چشم جهت جلوگیری و یا به حداقل رساندن صدمات وارده به چشم می باشد. بر اساس این استاندارد، تجهیزات حفاظت چشم به صورت حفاظت در برابر خطرات مرتبط با اپراتورهای ماشین آلات، جوشکاری و برشکاری، تماس با مواد شیمیایی، کارهای ساختمانی و عملیات مونتاژ دسته بندی می شوند. خطرات خاص که برای چشم آسیب زا هستند در این استاندارد تعریف نشده است، این خطرات شامل اشعه X، اشعه ناشی از ذرات دارای انرژی بالا، مایکروویو، لیزر، اشعه ناشی از فرکانس های رادیویی، ورزش، تفریح و سرگرمی می باشد، البته خطرات خاص به این موارد محدود نمی شود.

بر طبق این استاندارد شرکت سازنده بایستی توانایی تجهیزات حفاظتی چشم را در مقابل خطر ویژه ای که محافظت می کند قید نماید، تا مجاز به درج استاندارد Z87.1 بر روی آن باشد. علاوه بر این در صورتی که این نوع وسیله حفاظتی توانایی حفاظت در برابر خطرات زیر را نیز داشته باشد به صورت علامت گذاری اضافی بر روی آن قید می گردد:

• حفاظت در برابر ضربه
• حفاظت در برابر پاشش مواد شیمیایی و گرد و غبار
• حفاظت در برابر تشعشعات نوری

حفاظت در برابر ضربه

حفاظت در برابر ضربه بر روی تجهیزات حفاظتی چشم به صورت Z87+ مشخص می شود.

حفاظت در برابر پاشش مواد شیمیایی و گرد و غبار

مطابق با الزامات ANSI Z87.1 حفاظت در برابر پاشش مواد شیمیایی و گرد و غبار به صورت یک کد، با حرف "D" مشخص می شود:

• D3 : حفاظت در برابر پاشش مواد شیمیایی
• D4 : حفاظت در برابر گرد و غبار
• D5 : حفاظت در برابر گرد و غبار های ریز

حفاظت در برابر تشعشع نوری

توانایی لنز برای محافظت در برابر انواع مختلف تشعشعات با حروف زیر مشخص می شوند:

• W : داشتن فیلترهای مناسب برای جوشکاری. دارای رنج 3 الی 14.
• U : دارای فیلتر محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) ، با مقیاسی در محدوده 2 تا 6.
• R : دارای فیلتر محافظت در برابر اشعه مادون قرمز (حرارتی)، با مقیاسی در محدوده 1.3 تا 10.
• L : دارای فیلتر محافظت در برابر نور مرئی (تابش های خیره کننده)، با مقیاسی در محدوده 1.3 تا 10.
• لنز شفاف : بدون کد می باشد
• V : دارای لنز با رنگ متغیر
• S : لنز دارای کاربرد ویژه می باشد

کد گذاری اضافی:

در صورتی که حفاظ برای افرادی با سایز کوچک سر (اندازه سر کوچکتر) طراحی شده باشد با حرف H مشخص می شود.

 

استـانداردهای اروپایـی (EN)

تجهیزات حفاظتی که از استاندارد اروپا تبعیت می کنند دارای نشان CE می باشند. علاوه بر این در کنار نشان اروپا شماره استاندارد با توجه به نوع محصول و نوع استاندارد قید می گردد:

• EN166:2002 : مشخصات محافظ های چشم

بر اساس این استاندارد بایستی نام شرکت سازنده، شماره فیلتر لنز، درجه تیرگی، فیلد مورد استفاده، مقاومت در برابر خش گرفتگی، ضد میست بودن و میزان مقاومت گرمایی آن قید شود.

• EN169:2002 : حفاظت چشم – فیلترهای جوشکاری و تکنیک های مربوطه
• EN 170:2002 : فیلتر های حفاظت در برابر اشعه ماوراء بنفش
• EN 171:2002 : فیلتر های حفاظت در برابر اشعه مادون قرمز
• EN 379:2003 : حفاظت چشم – فیلترهای جوشکاری اتوماتیک
• EN 207:2009 : فیلتر های حفاظت در برابر اشعه لیزر
• EN175: 1997 : حفاظت شخصی- تجهیزات حفاظت از چشم و صورت برای جوشکاری و فرایند های مرتبط

هر محافظ چشم از سه قسمت عدسی چشمی ، قاب و فیلتر تشکیل شده است.

عدسی چشمی

قسمتی از محافظ چشم می باشد که نور را از خود عبور داده و اجازه دید می دهد و از مواد معدنی یا مواد آلی ساخته شده است مثل لنز، سپر، نقاب.

عدسی چشمی ایمنی

نوعی عدسی چشمی با اثر حفاظت مکانیکی بالا می باشد که می تواند شفاف باشد و نور را کاملا از خود عبور دهد و یا خاصیت فیلتراسیون ( پالایندگی) داشته باشد. عدسی بکار رفته در وسایل حفاظتی چشمی از یکی  از مواد زیر ساخته می شود:

شیشه، شیشه هایی که با کمک حرارت مقاوم شده اند، پلی کربنات، استات سلولز، شیشه هایی که به واسطه واکنش های شیمیایی مقاوم شده اند، شیشه های لایه لایه، پلاستیک، عدسی حاوی تورسیمی، آلیل دی گلیکول کربنات، پلی متیل متاکریلات.

بر اساس اتحادیه استانداردهای کانادا (CSA) عینک ایمنی باید دارای لنزهایی از جنس پلاستیک یا پلی کربنات باشند. لنز پلی کربنات از لنزهای معمولی محکم تر بوده و در برابر ضربه مقاوم می باشد. علاوه بر این طلقهای پلاستیكی مقاوم نظیر پلی کربنات و ترکیبات استات، ضمن نشكن بودن، خش ناپذیر بودن و مقاومت شیمیایی، در صورت مواجهه با خطر پرتوهای مضر درجه تیرگی آن از درجات پایین تا درجات بالای آن وجود دارد.

ویژگـی های لنز عينك هاي حفاظتي :

           »  متناسب با نوع كار و نوع خطر باشد.

           »  فاقد هرنوع عيب يا نقصي باشد.

           »  غير از شيشه هاي نمره اي سطوح داخل و خارج شيشه هاي حفاظتي بايد موازي بوده و هيچگونه خميدگي نداشته باشد.

           »  طول افقي شيشه هاي حفاظتي بايد 44.5 ميلي متر و ارتفاع آن در جهت قائم 38 ميلي متر باشد.

           »  قطر دايره شيشه عينكهاي مدور غير نمره اي بايد حداقل 50 ميلي متر باشد.

           »  شيشه هايي كه منحصراً براي حفاظت در برابر خطر پرتاب ذرات ، اجسام و ضربه هاي ديگر اختصاص يافته اند، بايد حداقل قدرت عبور 80 % نور سطح كار را داشته باشند.

           »  مقاومت شيشه هاي عينكهاي حفاظتي براي كارهاي برش پرچ كاري و سنگ زدن و صيقل كردن كار با سنگ سمباده و ساير كارهاي مشابه بايد به ميزان كافي و بر طبق مقررات تعيين شده باشد.

بطور کلی ویژگی های مواد مورد استفاده در ساخت لنز هاي عينك های ایمنی به شرح زیر است:

            » پلي کربنات ها : مقاوم در برابر اصابت ذرات پران و ضعيف در برابر خوردگي

            » رزين هاي اکريليك : ضعيف در برابر ضربات اجسام پران و مقاوم در برابر اثرات شيميايي

            » فیبر با بنيان پلاستيک : ضد الكترواستاتيك و ضد مه گرفتگي براي کارهاي سبك و اتاق هاي استریل

در كارهای مشروحه زیر استفاده از عینك یا دیگر وسایل حفاظتی چشم، برای كاركنان اعم از اینكه رأساً كار را انجام بدهند یا دستیار بوده و یا در نزدیكی آن به كار مشغول باشند ضروری و لازم ­الاجرا می ­باشد:‌

» خرد كردن، شكستن، بریدن، كندن و یا سوراخ كردن موادی از قبیل سیمان، آجر،‌ سنگ، آسفالت، چدن و سایر مصالح ساختمانی.

» برداشتن آستر و تمیز كرن داخل ظروف پالایشگاه و كارخانجات دیگر مثل جدار سیمانی و آجری و غیره.

» كار كردن با چرخ سمباده و سنگ زنی حتی اگر چرخ مذكور مجهز به حفاظ باشد.

»به هنگام تمیز كردن یا كار كردن داخل كوره­ ها، دودكش­ها و گرم كننده­ ها.

» كارهایی كه ایجاد گرد و غبار و پراكندن ذرات می­كند و جوشكاری سرب.

» بكار بردن ابزاری كه با هوای فشرده كار می­كند برای انجام كارهائی از قبیل خرد كردن، درز گیری، بریدن میخ و مهره ­ها و همچنین مته كردن و سمباده كردن و كارهای مشابه.

» كار كردن با ابزار ماشینی.

» جلا دادن بوسیله چرخ و یا برش سیمی، تراشیدن، پوسته گیری كردن، ضربه زدن و كارهای مشابه.

» چرخ كردن و درز گیری پرچ.

» جابجا كردن و جمع آوری مواد زائد.

» آهنگری.

» پاك كردن لوله ­های سرباز با هوا.

» استفاده از چكش و پتك برای كوبیدن ابزار، قلمها، میله­ های برنده و غیره و چكشی كه با آن لوله و ظروف بازرسی می­شود.

» اندازه گیری مخازن محتوی هر گونه مواد نفتی و یا شیمیایی و یا هر هیدروكربور سبك.

» كار كردن با انبردست در موقع كشیدن شیئی، قطع سیم و نوار و شیئی دیگری كه تحت كشش می­باشد و یا در مواردی كه ممكن است كار كردن با سیم مخاطراتی در بر داشته باشد.

» تنظیم آب بندی كمپرسور، تلمبه، موتور و غیره كه در حال كار كردن می­باشد.

» در موقع كار كردن با وسایل شیشه­ ای كه تحت فشار و یا خلاء می­باشد.

» رنگ زدن بوسیله هوای فشرده.

» كارهای بنایی و نجاری.

» جابجا كردن قیر گداخته.

» تخلیه و جابجا كردن بارهائی كه ایجاد گرد و غبار می­كنند مثل سود سوز آور، گوگرد، سیمان، خاك نسوز، كاتالیست­ها،‌ مواد شیمیایی و غیره.

 

تعیین لوازم و تجهیزات ایمنی متناسب با نوع خطرات یکی از اصلی ترین کارهایی است که پیش از آغاز یک فعالیت شغلی صورت گیرد. در کل باید گفت که حفاظت از چشم نسبت به سایر اعضای بدن از اهمیت بیشتری برخوردار است چرا که :

از دست دادن عملكرد یك چشم ( از دست رفتن بینایی آن ) خواه چشم دیگر بینایی داشته باشد یا نه، معادل 1800 روز تلف شده محسوب می شود. از دست دادن عملكرد هر دو چشم ( از دست دادن بینایی ) در یك حادثه معادل 6000 روز تلف شده یعنی برابر با حادثه فوت می باشد. از آنجا که نیروی انسانی مهمترین سرمایه هر سازمانی است استفاده از تجهیزات حفاظت فردی جهت بالا یردن ایمنی افراد ضروری است.

 

عمده دلایل بروز آسیب چشم عبارتند از :

الف) عدم استفاده ازحفاظ چشم: طبق بررسی و گزارش دفتر آمار کار آمریکا، تقریبا 3 مورد از هر 5 کارگر (60درصد) که دچار آسیب چشم شده اند، در زمان حادثه از وسایل محافظت چشم استفاده نکرده اند.

ب) استفاده از حفاظ نامناسب چشم برای شغل مربوطه : حدود 40 درصد ازکارگران آسیب دیده، از عینک های بدون حفاظ جانبی یا شیلد ایمنی استفاده کرده اند .البته هنوز برخی از صدمات ممکن است رخ دهد حتی زمانی که از عینک های فنجانی یا حفاظ تخت جانبی استفاده می شود. گاگل های کاملا فیت ، حفاظت کاملی را ایجاد می کنند و برای محافظت ازخطرات مایعات شیمیایی باید مورد استفاده قرار گیرند.

ج) ذرات پرتاب شده: علت 70درصد از آسیب های چشمی درمحیط کار ناشی از برخورد ذرات پرتاب شده یا سقوط اشیا بوده است. کارگران آسیب دیده، بیان کرده اند که نزدیک 60 درصد از اشیا کوچکتر از سر سوزن بوده اند. تماس با مواد شیمیایی می تواند باعث حدود 20 درصد از آسیبهای چشمی شود. حوادث دیگر توسط نوسان اشیا ازیک حالت ثابت یا بسته ایجاد شده اند مثل تنه درخت ، طنابها و زنجیرها یا ابزاری که به چشم کارگران در حین استفاده از آنها برخورد کرده است.

مخاطرات بالقوه آسیب چشمی می تواند تقریبا در هرصنعتی باشد اما BLS گزارش کرده که بیش از 40 درصد صدمات رخ داده برای کارگران درگیر در کار با تجهیزات صنعتی یا کارهای دستی، همانند مکانیک ها، تعمیرکاران ، لوله کش ها و محیط های صنعتی بوده است. بیش از 3/1 کارگران آسیب دیده مونتاژ کار، سنگ زن یا اپراتوردستگاه سنگ سمباده بودند معمولا 20 درصد کارگران از آسیب های چشمی رنج می برند. بنابراین بسته به نوع شغل استفاده از تجهیزات حفاظتی سیستم بینایی در بعضی مشاغل نسبت به سایرین از اهمیت بالاتری برخوردار است بنابراین باید حداقل برای انجام فعالیت هایی که به هنگام انجام آن استفاده از وسایل حفاظتی چشم ضروری است ،استفاده از تجهیزات حفاظت فردی بصورت یک الزام عملی مورد استفاده دقرار گیرد.

وسایل حفاظت فردی یا personal protective equipment) PPE) شامل گستره وسیعی از لوازم، وسایل و تجهیزات می باشد که به منظور حفاظت قسمتهای مختلف بدن افراد از موهای سر گرفته تا کف پاها در برابر انواع خطرات احتمالی در محیط های کار طراحی ، ساخته و ارائه میشوند . بخشی از وسایل حفاظت فردی شامل موارد زیر می باشند:

موبندها ، سربندها ، کلاههای حفاظتی ، گاگل ها ، عینکها ، رسپیراتورها ، ایرپلاگ ها ، ایرمافها ، شیلدهای صورت ، دستکشها ، آستین بندها ، لباسهای یکپارچه ،پیش بندها ، روپوشها ،ساق بندها ، گترها ، کفشهای ایمنی ، پوتینها و غیره.

باید بخاطر داشت در حالیکه ممکن است برای کارفرمایان استفاده از وسایل حفاظت فردی برای کنترل مواجهه کارگران با خطرات یک راه حل ساده ، مناسب و صحیح بنظر رسد ولی در صورت عدم توجه به عوامل متعدد دخیل در یک برنامه موثر پیشگیری ، می توانند بسیار نامناسب و حتی خطرناک باشند.

به عنوان مثال بعضی از انواع تجهیزات حفاظت فردی مثل رسپیراتورها یا لباسهای یکپارچه حفاظتی ممکن است بسیار گرم و سنگین بوده و بدلیل تحمیل فشار بر کارگران در هنگام استفاده ، از سوی آنان مورد استفاده قرار نگرفته و یا بطور نامناسب و ناقص استفاده شوند و به همین دلیل پذیرش کارگران یک فاکتور اساسی در یک برنامه موفقیت آمیز استفاده از PPE محسوب میشود . برای اینکه وسایل حفاظت فردی بتوانند بالاترین سطح ممکن حفاظت را تامین کنند لازم است که به طور مناسب انتخاب شده ، به بهترین نحو ممکن نگهداری و بطور صحیح و مداوم مورد استفاده قرار گیرند.اگر از یک طرف استفاده از وسایل حفاظت فردی برای کارگران ناراحت کننده باشد و از طرف دیگر علل واقعی کاربرد وسایل یاد شده به آنها تفهیم نگردد امکان استفاده ناقص و یا غلط از PPE و در نتیجه عدم تامین حفاظت کافی و لازم وجود خواهد داشت و به همین دلایل آموزش کاربران یک بخش تفکیک ناپذیر و در عین حال حیاتی از یک برنامه موفقیت آمیز استفاده از PPE خواهد بود.

افرادی که لازم است از وسایل حفاظت فردی استفاده کنند بایستی تحت یک برنامه آموزشی موثر قرار گیرند .بر اساس این برنامه لازم است که استفاده کنندگان از اهداف برنامه مطلع بوده و این اجازه را بیابند که تجارب خود از کاربرد PPEرا بصورت بازخورد ارائه کنند.تا زمانی که شاغلین در رابطه با ضرورت استفاده از PPE تحت آموزش قرار نگیرند پذیرش افراد عملی نشده و استفاده صحیح و کامل از تجهیزات عملی نخواهد شد .آموزش عملی استفاده از PPE یک بخش اساسی از فرایند آموزش است ،لازم است که قبل از استفاده واقعی از PPE کارآموزی صورت گرفته و به طور مرتب (معمولا سالانه) تکرار شود.آموزش عملی علاوه بر اینکه کارگران را به اهمیت استفاده از وسایل حفاظت فردی آگاه خواهد کرد امکان آشنایی شاغلین با PPE را در یک محیط ایمن فراهم می آورد .

 

قبل از استفاده از تجهیزات حفاظت فردی اجرای موارد زیر ضروری است:

 

» تشریح خطر و شرایطی که استفاده از وسایل حفاظتی را ضروری می سازد.

» تشریح اقداماتی که در رابطه با خطرات موجود انجام شده و یا می توان انجام داد

» توضیح درباره علت انتخاب PPE موجود

» بحث و بررسی توانایی ها و محدودیت های وسایل انتخاب شده

» نشان دادن روش های صحیح استفاده از وسایل حفاظت فردی شامل نحوه پوشیدن و در آوردن آنها

» فراهم آوردن فرصت برای کارگران جهت استفاده عملی از وسایل

» بحث درباره روشهای تمیزکاری ، بازرسی و نگهداری PPE

 

انتخاب  PPEبایستی توسط افراد آگاه به انواع وسایل حفاظتی و همچنین مطلع به خطرات محیط کار و با توجه به نوع و درجه حفاظت مورد نیاز صورت پذیرد . توصیه میشود که در وهله اول انتخاب وسایل حفاظت فردی توسط متخصصین بهداشت حرفه ای صورت گیرد.

 هدف از استفاده از وسایل حفاظت فردی، محافظت کارگران از ریسک جراحات از طریق ایجاد یک مانع در برابر خطرات محیط کار است. وسایل حفاظت فردی جایگزینی برای کنترلهای فنی و مهندسی و مدیریتی محسوب نشده و همراه با کنترل های یادشده برای کسب اطمینان از تامین ایمنی و بهداشت کارگران بکار می رود. در مواقع ضروری جهت کاهش احتمال جراحات و بیماریهای شغلی لازم است که PPE تهیه شود و مورد استفاده قرار گیرد.

 

طبقه بندی لوازم حفاظت فردی :

طبقه بندی لوازم حفاظت فردی از دیدگاه های مختلف انجام شده است که شاید بهترین و جامع ترین طبقه بندی براساس عضو یا سیستم بدن انسان است. البته در این طبقه بندی برای برخی از وسایل حفاظت فردی مثل کمربندها و طنابهای ایمنی نمیتوان بر اساس اعضای بدن گروه مستقلی در نظر گرفت و معمولاً آنها را در یک گروه به عنوان سایر وسایل حفاظت فردی قرار میدهند. براساس جمع بندی کلی میتوان وسایل حفاظت فردی را در گروههای زیر طبقه بندی نمود:

1. وسایل حفاظت فردی سر: 

استفاده از کلاه ایمنی ساده­ ترین راه محافظت از سر افراد در برابر صدمات است. کلاه ایمنی افراد را هم در برابر ضربه و هم در برابر خطرات شوک و سوختگی الکتریکی محافظت میکند. ضمنا کلاه ایمنی میتواند از انتقال شوک ضربه به گردن نیز بکاهد که باعث کاهش آسیب به مهره های گردنی و اعصاب بین مهره ها میشود.

2. وسایل حفاظت فردی دست و بازو :

بیش­تر حوادث ناشی از کار مربوط به آسیبهای وارده به دست و انگشتان میباشد. دست انسان را خطرات متعددی از جمله لبه های تیز و برنده ، ضربات مكانیكی، مواد شیمیایی، حرارت ، الكتریسیته ، ارتعاش و پرتوهای رادیواکتیو در محیط­های کاری تهدید میکند که جهت پیشگیری از این آسیبها آشنایی با الزامات عمومی بكارگیری این تجهیزات حفاظتی و انواع دستكشهای حفاظتی ضروری است.

 3. وسایل حفاظت فردی پا :

به طور کلی خطراتي كه براي محافظت در برابر آنها بايد از وسايل حفاظت پا و ساق پا مانند کفش­های ایمنی، گترهای حفاظتی استفاده کرد عبارتند از سقوط اشياء بر روي پنجه پا، پا گذاشتن بر روي اشياء نوك تيز يا برنده روي زمين، لغزش و سرخوردن در محیط هایی که موادی مانند روغنی، نفتی و دیگر مواد شیمیایی وجود دارد.

4. وسایل حفاظت فردی چشم و صورت :

برای جلوگیری از پرتاب ذرات و تراشه­ های فلزی یا چوبی، پاشش مواد شیمیایی و همچنین تابش پرتوهای مضر (نور فرابنفش و ....) استفاده از عینک­های ایمنی و یا شیلدهای صورت الزامی می­باشد.

5.وسایل حفاظت فردی دستگاه تنفسی :

یکی از مهمترین راههای اصلی تماس با مواد زیان آور هوابرد، راه تنفسی است. مواد زیان آور میتوانند باعث وارد شدن صدمات فیزیکی و ایجاد تحریک در سیستم تنفسی شده و یا پس از جذب در ریه ها به سمت های دیگر بدن نیز منتقل شوند. در حیطه علم بهداشت و ایمنی رسپیراتور عبارت از وسیله ایست برای محافظت افراد در برابر مواد سمی موجود در هوا، و با قرار گرفتن بر روي دهان و بيني با تامين هواي پاك يا از طريق زدودن آلاينده هواي مورد نياز را تامين مي­نمايند.

 6. وسایل حفاظت فردی تنه :

اولین وسیله حفاظت فردی که از طرف کارفرما تهیه و در اختیار کارگر قرار داده شود، لباس کار است. در محیط­های کار طیف گسترده ­ای از خطرات از جمله سموم و مواد شیمایی، تشعشعات و باکتری­ها وجود دارد که می­تواند بخش­های مختلف بدن را از جمله تنه را تهدید نماید.

7. وسایل حفاظت فردی در برابر سقوط :

يكي از انواع حوادث شغلي كه از شدت پيامد بالايي برخوردار است سقوط افراد از ارتفاع در حين انجام يك عمليات شغلي مي‌باشد. تجهيزات حفاظت فردي در برابر سقوط از طيف متنوعي برخوردار بوده و انواع و خصوصيات آنها با توجه به ماهيت كار، نوع خطر، خصوصيات كاربران و همچنين استانداردهاي مورد استفاده بسيار متغير مي‌باشد. از مهم­ترین این تجهیزات حفاظتی می­توان به کمربندهای ایمنی، طناب­ها و لنیاردها، تورهای ایمنی و کارابین اشاره کرد.

8. وسایل حفاظت فردی سیستم شنوایی :

سر و صدای بالا در محیط کار با توجه به میزان و شدتشان موجب اختلالات شنوایی مانند ناشنوایی­های خفیف تا عمیق می­شود که عوارض مختلفی را به دنبال دارد. لذا استفاده از وسایل حفاظت گوش زمانی که تدابیر کنترلی مهندسی و مدیریتی برای کاهش صدا کافی نباشد مانند توگوشی­ها (ایرپلاگ) و روگوشی­ها (ایرماف) ضروری می­باشد.

9. سایر وسایل 

 

استاندارد های مربوط به تجهیزات حفاظت فردی :

تمام تجهيزات و لباسهاي حفاظتي بايد با طراحي هاي متناسب با نوع  كاربرد توليد شده و در شرايط بهداشتي و به شيوه صحيح  نگهداري شوند. تنها مواردي از اين تجهيزات و لباسها قابل استفاده و مورد پذيرش ميباشند كه استانداردهاي NIOSH  و ANSI  را دارا باشند. تجهيزاتي كه به تازگي خريداري شده اند نيز بايد با استانداردهاي به روز ANSI  كه با قوانين مربوط به تجهيزات ايمني OSHA  تركيب شده اند، تطابق داشته باشند. اين استانداردها شامل كليه جزئيات مربوط به انواع مختلف تجهيزات حفاظت فردي بوده و تمامي آنها را تحت پوشش قرار ميدهد.

اداره ایمنی وبهداشت شغلی آمریکا (Occupational Safety & health Administration) یکی از زیر مجموعه‌های سازمان بين المللي كار (ILO)  می‌ باشد که رسالت آن فراهم نمودن اطمینان از ایمن بودن شرایط کاری برای افراد بوسیله تنظیم و اجرای استانداردها و ارائه آموزش های لازم می باشد. این سازمان دارای قدرت اجرایی و قانونی است.