عوامل شیمیایی در محیط کار در برگیرنده تمام مواد اولیه ، بینابینی و فراورده های اصلی که در صنعت بکار میروند یا تولید میشوند میباشند .این مواد که به شکل گاز مایع و یا جامد هستند ممکن است به صورت طبیعی یا مصنوعی بوده و یا با منشاء گیاهی وحیوانی باشد. هر یک از مواد دارای خطرات و زیانهای مختص به خود است که در صورت تماس فرد با آن رخ می نماید .

مواد 110-77 فصل هفتم آیین نامه های حفاظت و بهداشت کار, مقررات عمومی حفاظت و نگهداری از تجهیزات حفاظتی جهاز تنفسی را بطورکامل بیان میدارند که این مقررات وشرایط به شرح ذیل می باشند :

1. در مواردی که با حریق مبارزه می کنند یا عمل نجات انجام میدهند و یا در هوای غیرقابل تنفس ناشی از تراکم گاز با نقصان اکسیژن کار می کنند.

2. در موارد زیر باید از دستگاههای اکسیژن استفاده گردد :

3. قطر داخلی لوله های خرطومی یا قابل انعطاف ماسکها نباید از cm 5/2 کمتر باشد و لوله باید طوری باشدکه پاره نشود و بر اثر پیچ خوردن یا تاشدن راه عبور هوا را مسدود نکند.

4. نصب دهانه لوله مکنده هوا باید در محلی باشدکه هوای تمیز و پاک برای دستگاه تا’مین شود.

5. به مجرد مشاهده علائم خروج مواد شیمیایی از محفظه فیلتردار باید فیلتر آن را تعویض کرد.

6. استفاده از ماسکهای تنفسی مجهز به قاب یا محفظه فیلتردار در کار با مواد شیمیایی, در محوطه های کوچک یا اماکنی که تهویه آنها ناقص است, یا در فضایی که اکسیژن آن کم است, ممنوع می باشد.

7. برای حفاظت دربرابر بخارهای خورنده و حلالها, گازهای مضر و هوای کم اکسیژن, استعمال ماسکهای فیلتردار با عمل مکانیکی ممنوع است.

8. ماسکهای حفاظتی باید بخوبی بر روی پوست صورت بنشینند و درز و منفذی به خارج نداشته باشند.

9. به محض احساس ناراحتی در تنفس باید فیلتر ماسک را تعویض کرد.

10. قابها و محفظه های فیلتردار باید پس از هر بار استفاده تعویض شوند. اگر هم از آن استفاده نشده باشد باید پس از انقضاﺀ مدتی که سازنده تعیین کرده است، تعویض شوند.

11. از ماسکهای تنفسی در صورتی میتوان با هوای فشرده استفاده کردکه هوای مزبور قبلا توسط صافی که در مجاری آنها قرار داده اند, تمیز و خشک شده باشد. ورود هوای فشرده بهتر است با دستگاه وانتیلاتور انجام پذیرد, استفاده از کمپرسور حتی المقدور توصیه نمی شود.

12. فاصله نقطه اتصال دستگاههای تنفسی که با هوای فشرده کار می کنند, تا محل اصلی دهنده هوا، نباید بیش از m 45 باشد.

13. فاصله ماسکهایی که دارای لوله خرطومی یا قابل انعطاف هستند, تا محل اتصال به لوله اصلی, نباید بیش از m5/7 باشد.

14. در مواردی که محل کار بیش از m 45 از نزدیکترین منبع هوای سالم فاصله دارد و استفاده از ماسکهای فیلتردار برای آنها مجاز نباشد.

15. در دستگاههای اکسیژن دهنده, شیر تقلیل فشار هوا باید طوری تنظیم شودکه حداقل در هر دقیقه 2 لیتر اکسیژن از آنها خارج شود.

وقتی که موارد ایجاد کننده محدودیت استفاده از رسپیراتورها در محیط وجود نداشته باشد می توانیم از رسپیراتورها استفاده کنیم اما بررسی تمامی رسپیراتورها قبل و بعد از هر دفعه استفاده با توجه خاص به بخشهای لاستیکی یا پلاستیکی که می تواند خراب یا خم گردد مهم می باشد . ماسک ، بندهای سر ،‌ شیرها ،‌ لوله های اتصال ،‌ کارتریجها و یا فیلترها باید در وضعیت خوبی باشند . بازرسی رسپیراتورها باید شامل بررسی محکم بودن اتصالات نیز باشد .

 کاربر باید حداقل ماهی یکبار رسپیراتورهای SCBA را بازدید نماید و مطمئن شود که سیلندرهای اکسیژن و هوا مطابق با دستورالعمل سازنده کاملا شارژ شده اند. بازدید باید شامل بررسی رگولاتور و تجهیزات هشدار دهنده نیز باشد تا از عملکرد صحیح اطمینان حاصل شود . کارفرمایان باید سوابق و تاریخ بازدید و نتایج آنرا نگهداری نمایند .

کاربران باید کارتریجهای شیمیایی و کانیسترهای ضد گاز را در صورت نیاز مطابق با توصیه های سازنده تعویض نمایند تا حفاظت کامل ارائه شود . به علاوه آنان باید فیلترهای شیمیایی را در مواقع نیاز به منظور جلوگیری از مقاومت زیاد تعویض نمایند . تنها افراد با تجربه مجاز به تعمیـــر بخشهای ویژه رسپیراتورهـــا می باشند . این افراد باید مطابق با دستورالعملهای کارخانه سازنده اقدام به تعمیر نمایند . و تلاش به تعمیر یا تعویض خارج از دستورالعملهای سازنده عمل نکنند .

در کنار بازرسی های انجام شده باید نکات ایمنی استفاده از رسپیراتورها را مد نظر قرار داد.

جنس لاستیکی که برای تهیه ماسک تنفسی می باشد ، دارای ویژگی هایی است که تا مدتها دوام می آورد وبنابراین نیازی نیست . برای نگهداری آن در طولانی مدت اقدامات احتیاطی خاصی انجام دهید. در هر حال توصیه می شود محافظهای صورت جدید را در بسته بندی اصلی آنها و در جای خشک و دور از رطوبت یا گرمای احتمالی نگهداری کنید .

   فيلترها نبايد در محيطی که مواجهه با عناصر اصلی تشکيل دهنده آلودگی از رنج کارآيی فيلتر بالاتر است استفاده شوند. فیلترهای متعددی برای خطرات خاص طراحی شده اند اما سه نوع فیلتر اصلی برای محافظ های تنفسی تصفیه کننده هوا وجود دارد:

1. فیلتر های مخصوص ذرات ریز
2. فیلتر های مخصوص گاز و بخارات
3. فیلترهای ترکیبی ذرات و گاز/بخار

فیلتر های مخصوص ذرات ریز

این نوع فیلتر, ذرات جامد از قبیل گرد و غبار, فیوم یا دود را پاک می کنند و مانند فیلتر موتور ماشین عمل می کنند تجهیزاتی که فیلترهای مورد استفاده قرار می گیرند ممکن است ماسک های تنفسی فیلتر کننده دهانی یا محافظ های تنفسی با فیلترهای قابل جایگزینی باشند. فيلترهای جاذب ذرات مطابق استاندارد از نفوذ ذرات هوابرد محافظت می کنند. اینگونه فیلترها با حرف P  وبابرچسب نوار سفيد رنگ نام گذاری شده اند و با کد هایP1,P2,P3 ناميده می شوند.کارايی فيلتر P3>P2>P1  می باشد.

 فيلتر P1 تا زمانيکه آلودگی به 4 برابر OEL برسد قابل استفاده است 

فيلتر P2 تا زمانيکه آلودگی به 10 برابر OEL برسد  قابل استفاده است 

فيلتر P3 تا زمانيکه آلودگی به 20 برابر OEL برسد قابل استفاده است 

فیلترهای گازی

هوای دارای گاز يا بخار آلاينده با عبور از روی مواد جاذب فيلتر کارتريج يا کانسيتر با آلاينده واکنش داده و تصفيه می شود بعضی از جاذبها نسبت به يک آلاينده، اختصاصی بوده و ممکن است در مقابل ساير آلاينده ها حفاظتی را تامين نکنند بنابراين در انتخاب نوع مناسب فيلتر بايد دقت شود. همچنين موضوعی که دارای اهميت بسزايی است عبور آلاينده بدون حذف از ميان ماده جاذب است که به اين حالت Break through می گويند و حالتی است که ماده جاذب فيلتر، توانايی خود را از دست داده و در نتيجه آلاينده به درون سيستم تنفسی نفوذ می کند که با توجه به بوی ماده قابل شناسايی است. يکی از مهمترين مواد جاذب، کربن فعال می باشد که با تغييرات ذيل جاذب مناسبی برای گازها و بخارات می باشد.

1- با آغشته کردن کربن فعال با يد می توان بخارات جيوه را جمع آوری کرد.

2- با آغشته کردن کربن فعال با برخی از اکسيدهای فلزی می تواند جاذب گازهای اسيدی باشد.

3- با آغشته کردن کربن فعال با برخی نمکهای فلزی می توان آمونياک را جداسازی کرد.

4- با آغشته کردن کربن فعال با اسيد فسفريک يا نمک آن می توان برای کنترل آمونياک استفاده کرد.

5- با آغشته کردن کربن فعال با مواد قليايی برای کنترل گازهای اسيدی نظير دی اکسيد گوگرد، سولفيد هيدروژن-کلر استفاده می شود.

فیلترهای گازی در دسته های متفاوتی تولید می شوند و جهت انتخاب صحیح به فرد اجازه انتخاب می دهند. این فیلترها بر اساس ظرفیت جذبشان طبقه بندی می شوند. فیلتر گازی 1 (کوچک) فیلتر گازی 2 (متوسط ) فیلتر گازی 3 ( بزرگ ). فيلترهای گاز و بخارات در سه کلاس توليد شده اند تا به استفاده کننده اجازه داده شود که بهترين نوع را برای کار خود انتخاب کند که اين کلاس ها براساس ظرفيت جذب می باشد. در هنگام استفاده از فيلترهای گاز و بخارات نبايد غلظت آلودگی از مقادير ذيل تجاوز نمايد اين مقادير تحت استاندارد EN 141:2000 است :

برای فيلترهای کلاس 1       برابر 10/0 درصد حجمی

برای فيلترهای کلاس 2       برابر 5/0 درصد حجمی

برای فيلترهای کلاس 3       برابر 1    درصد حجمی

طبقه بندی فيلترهای گازی:

اين طبقه بندی بستگی به مقدار گازی دارد که توسط فيلتر جمع آوری می شود هر چه مقدار ظرفيت حذف و يا جمع آوری گاز بيشتر باشد فيلتر در مقابل غلظت مشخصی از گاز در مدت زمان بيشتری می تواند دوام بياورد. فيلترهای گازی برحسب ظرفيت جمع آوری آلاينده های گازی در يکی از چهار گروه ارائه شده در جدول ذيل قرار می گيرند.

گروه	عملکرد
AUS	فيلترهای با ظرفيت جذب پايين و عمر کوتاه
1	فيلترهای با ظرفيت جذب پايين
2	فيلترهای با ظرفيت جذب متوسط
3	فيلترهای با ظرفيت جذب بالا

 

فيلترهای گروه AUS و گروه 1 به عنوان فيلترهای کارتريج و فيلترهای گروه 3 به عنوان گروه کانيستر معروف هستند به علت تفاوتهای احتمالی در مواد بکار رفته برای فيلترهای هر طبقه الزاما ابعاد فيزيکی فيلترهای گازی گروه 2 يا 3 بزرگتر از ابعاد فيلترهای گروه پايين تر خواهد بود با اين حال عموما گروهی که شماره بالاتری دارد دارای فيلترهای با جرم بيشتر و حجم بيشتر ماده جاذب می باشد يعنی جرم و تراکم ماده جاذب است که انتخاب آن را مشخص می نمايد.

فيلترهای گازی نيز مانند فيلترهای غبارگير به انواع ذيل تقسيم می شوند:

برخی از انواع فيلترهای گازی
رديف	نوع	کاربرد
1	A	جذب گازها و بخارات آلی با نقطه جوش بيشتر از 65 درجه سانتی گراد
2	B	جذب گازها و بخارات غير آلی (معدنی) مانند دی اکسيد يا منواکسيد کربن
3	E	جذب گازها و بخارات اسيدی مثل دی اکسيد سولفور
4	K	آمونيوم و گازها و بخارات مشتقات آن
5	AX	جذب گازها و بخارات آلی با نقطه جوش کمتر از 65 درجه سانتی گراد
6	CO	جذب منواکسيد کربن
7	Hgp3	جذب بخارات جيوه
8	R51A	بخارات آلی
9	R52A	سولفيد هيدروژن-سولفور دی اکسايد-کلرايد هيدروژن-کلرين
10	R53A	دی اکسايد کلرين-کلرايد هيدروژن-کلرين- بخارات آلی
11	R54A	متيل آمين-آمونياک
12	R59A	کلرين –بخار جيوه
13	R60A	فرمالدئيد
14	R61	بخارات آلی-فلورائيد هيدروژن-فرمالدئيد-دی اکسيد نيتروژن-متيل آمين-....

گاهی به علت وجود مخلوطی از گازها در محيط کار ترکيبی از فيلترها نيز بکار می رود که بنابر دستورات سازنده بايد مورد استفاده قرار گيرد. مانند فيلتر A1B1 – A1B1E1K1

فیلترهای ترکیبی

این نوع فیلترها ذرات ریز, بخارات و گازها را از هوا پاک می کنند از این فیلترها در جایی که بیش از یک نوع خطر وجود دارد استفاده می شود. همانطوريکه قبلا ذکر شد هنگامی که نياز است تا گاز و بخارات محيط وگرد وغبارها باهم جذب شوند دو فيلتر گاز و بخارات و فيلتر گرد وغبار بصورت سری به هم چسبيده استفاده می شود.  و يا هنگامی که فيلتر گاز و بخارات بايد قوی تر باشد از دوفيلتر که بصورت سری به هم متصل شده اند استفاده می گردد مانند A2 يا AB1P3 . می توان از فيلتر HEPA نيز در ساخت برخی ماسکهای تصفيه کننده هوا استفاده کرد در صورت استفاده ازاين فيلتر فاکتور حفاظتی آن افزايش می يابد.

در خصوص انتخاب فيلترهاي گيرنده ذرات ، معمولا در استانداردهاي جهاني فيلترهاي ذره گير را با حروف (P ) نمايش مي دهند كه داراي انديس هاي عددي است كه قدرت فيلتراسيون را نشان مي دهد در انتخاب آن درصد تركيب ذرات قابل تنفس (Respirable ) نسبت به (Total ) مطرح است . جهت انتخاب فيلترهاي گاز و بخار از كدهاي رنگي كه بر روي فيلترها نصب شده استفاده ميشود پارامتر ديگر در انتخاب اين فيلترها انديس هاي عدد است كه مثلا در استاندارد هاي اروپا از 3-1 است كه ظرفيت و قدرت جذب فيلتر را نشان مي دهد .

فیلترهای مرکب برای ترکیبی از ذرات و گازها قابل استفاده اند. این فیلترها ، با علامات مخصوص گازها و ذرات مشخص شده اند. مثلاً : A2 فیلتری است با ظرفیت جذب متوسط برای بخارات آلی با نقطه جوش بالای 0c 65 ، یک فیلتر P3 ، فیلتر ذره گیر با کارآیی بالا در برابر ذرات جامد و مایع است و A2P3 فیلتر ترکیبی است که خاصیت جذب دو طرفه آلاینده ها را دارد.  از سری قرار دادن فيلترهای گازی وذره ای فيلترهای تر کيبی تشکيل شده اندکه همزمان گاز وبخارات وذرات آلودگی را جذب می کنند.آنها دارای علامت دوجزئی از گازوذرات می باشند. بطور مثال فيلتر A2P3 برای نقاشی مناسب می باشد.

فيلترهای گازی و ذره ای با يکديگر نيز مورد استفاده قرار می گيرند

1- فيلترهای توام جداگانه: اين نوع ماسک تنفسی دارای يک فيلتر گازی به همراه فيلتر ذره ای است که کاملا از يکديگر جدا هستند فيلتر ذره ای از گروه P3,P2,P1 می باشد و در ورودی ماسک نصب می شود. مانند A2P3

2- فيلترهای توام مرکب: در برخی موارد ماسکهای تنفسی دارای فيلتر مرکبی است که علاوه بر تامين حفاظت در برابر تراکمهای پايين گاز يا بخارات، دارای فيلتر ذره ای نوع P3,P2,P1 می باشد. مانند A1B1P3

در هر دوی اين ماسکها می توان از يک پيش فيلتر در ورودی ماسک استفاده کرد تا ذرات درشت تر را جذب نموده و عمر فيلتر اصلی را بيفزايد. پيش فيلتر های P1 دارای کارايی کم بوده و پيش فيلترهای P2 دارای کارايی متوسط و پيش فيلترهای P3 دارای کارايی بالايی می باشند بعد از انتخاب یک فیلتر مناسب نکته حائز اهمیت عمر استفاده از یک فیلتر و مدت زمان انبارش آن است.

این پارت بسیار طولانی است و به راحتی قابلیت تبدیل به سه پارت را دارد . البته باید با جمله بندی های جدید لینک آنها را به سایر صفحات و مخصوصا سایر مقالات فراهم کرد . دقت کنید که انتقال به سایر مقالات بسیار اهمیت دارد

به طور كلی ماسكهای تنفسی از دو قسمت تشكیل شده اند :

الف ) جز اصلی ماسك ( Face Piece )

ب ) جزء پاك كننده هوا ( Airpuring Element )

جزء اصلی ماسك دارای یك ورودی و یك خروجی هوا و یك قالب فیلتر است كه این ضمائم توسط بندی بر روی سر مستقر می شود . ماسك ها از نظر ظاهری به دو دسته تمام صورت که کل صورت را میپوشانند ( Full Face Mask ) و ماسک نیم صورت که نیمی از صورت را پوشش می دهند ( Half Face Mask )  تقسیم می شوند. اساسی ترین جزء ماسك فیلتر آن می باشد. فیلترها سه نوع هستند :

1ـ فیلترهای گیرنده گاز و بخار ( Gas filter )

2ـ فیلترهای گیرنده ذرات (Dust filter )

3- فیلترهای مرکب (گیرنده ذرات و گاز و بخارات)

قسمت های مختلف یک ماسک:

ماسک های حفاظتی دو نوع هستند نوعی ساده ای که فقط شامل یک فیلتر مکانیکی است و نوعی که با استفاده از مواد فعال مانند CHARCOAL و ذغال هایی از این نوع می تواند باعث حذف برخی از عوامل بیماری زا و سمی شود . اما همین ماسک های نوع دوم هم محدودیت هایی دارند و از جمله مهم ترین آنها اینکه چون اینها اکسیژنی تولید نمی کنند بنابراین در محل هایی که کمبود اکسیژن است و یا تهویه خوبی ندارد نباید مورد استفاده قرارگیرد چون درست است که مواد سمی را حذف می کند ولی شخص را با کمبود اکسیژن مواجه می کند . و از این نظر باید دقت کافی بعمل آید .

از طرفی در هوا ممکن است برخی مواد شیمیایی و یا حتی طبیعی وجود داشته باشند که آلرژی زا باشند و این فیلترها نتوانند آن را حذف کنند و شخص را دچار مخاطره کند . مثل واکنش های آنافیلاکسیک که گاهی می تواند مرگزا باشد .

ماسک های تنفسی در شکل ها و سایزهای مختلفی ساخته می شوند که هدف اصلی از این کار ایجاد راحتی و تناسب لازم برای افراد استفاده کننده می باشد. فیلتر بیشتر ماسک ها از نان وون ( الیاف بافته نشده) می باشد که بسته به نوع کاربرد ماسک در برخی از آنها یک یا چند لایه از جنس پروپیلن و یا پلی استر نیز بکار گرفته می شود، لذا علاوه بر افزایش کاربرد ماسک، مدت زمان کارآیی آن نیز افزایش می یابد. برخی از ماسک از مواد جاذب برای جلوگیری از عرق و در نتیجه لغزش آن بر روی صورت ساخته شده اند. داشتن یك لایه فلز نرم قابلیت فیكس شدن ماسک را روی بینی افزایش می دهد. کلیپس بینی قابل تنظیم جهت تنظیم با سایز بینی علاوه بر اینکه کاهش دید را کم می کند، تطابق بیشتری بین صورت فرد و ماسک ایجاد می کند.

سوپاپ هوای بازدمی قسمت دیگری از اجزای ماسک بوده که از افزایش هوای گرم وتجمع بوی بازدم جلوگیری كرده و تنفس در هوای گرم و مرطوب را راحت تر می كنند (دریچه جریان خنک برای کاهش حرارت). این سوپاپ همچنین مانع افزایش فشار تنفس می گردد.

ماسک جهت قرار گیری بر روی صورت نیاز به یک هدبند دارد که می تواند به شکل های مختلف و به صورت تک بندی یا دو بندی باشد. در برخی از برندهای مختلف از رنگ هدبند جهت تعین کلاس ماسک استفاده می شود.

در ماسک های پارچه ای لایه مختلف تشکیل دهنده ماسک با دوخت معمولی یا التراسونیک بهم متصل می گردند. به طور معمول مقدار بسیار کمی از آلاینده های موجود در هوا از طریق لبه های فیلتر به داخل ماسک نشت می کنند که این امر باعث کاهش راندمان فیلتراسیون می شود. در دوخت التراسونیک لبه های ماسک و شکاف بین لایه های فیلتر بهم جوش داده می شوند و درزی بین دوخت ها باقی نمی ماند. در نتیجه میزان خطای ماسک پایین آمده و عملکرد و بهره وری آن بالا می رود. این دوخت در اکثر ماسک های یکبار مصرف کاربرد دارد.

EN141 : برای ماسک های حذف کننده گازها و بخارات یا فیلتر های ترکیبی برای از بین بردن مواد جامد، و / یا ذرات مایع و گازها و بخارات.. هر یک از انواع فیلتر دارای سه کلاس، کلاس 1، کلاس 2، و کلاس 3.

EN143 : در اینجا سه کلاس از فیلتر P1 ، P2 و P3 وجود دارد. فیلتر P1 تنها برای استفاده در برابر ذرات جامد ، فیلترهای  P2 و P3 بر اساس توانایی خود را برای حذف هر دو ذرات جامد و مایع و یا ذرات جامد در نظر گرفته شده اند.

نوع فیلتر	راندمان فیلتراسیون
P1	80%
P2	94%
P3	95/99%

 

EN371 : یک نوع فیلتر خاص تحت عنوانAX . فیلتر AX برای استفاده در برابر ترکیبات آلی با نقطه جوش پایین طراحی شده است. این  فیلتر ها تنها در یک کلاس طبقه بندی شده است.

 

 

استاندارد EN149: 2001 + A1: 2009:

بر اساس استاندارد اروپایی (British Standards BS-EN 149:2001)، ماسکهای گرد و غبار به طبقات زیر تقسیم می­شوند:

الف. طبقه FFP1: حفاظت در برابر آئروسلهای جامد و مایع غیر سمی با تراکم 5/4 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL). این طبقه برای فیلتر نمودن ذرات بزرگتر از 5 میکرون کاربرد دارد.

ب. طبقه FFP2:‌ حفاظت در برابر آئروسلهای جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط با تراکم 12 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL). فیلترهای این طبقه قادر به فیلتر نمودن ذرات بین 2 و 5 میکرون می باشند.

ج. طبقه FFP3: حفاظت در برابر آئروسلهای جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط یا با سمیت بالا با تراکم 50 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL). فیلتراسیون این طبقه برای ذرات کمتر از 2 میکرون می باشد.

حداقل راندمان فیلتراسیون یک ماسک (حداکثر نفوذ مجاز گرد و غبار در ماسک) بر اساس استاندارد BS-EN 149:2001 به شرح جدول زیر می­باشد:‌

 

حداکثر نفوذ مجاز	ذرات جامد (Nacl)	ذرات مایع (روغن پارافین)
طبقه FFP1	20%	20%
طبقه FFP2	6%	6%
طبقه FFP3	1%	1%

 

این استاندارد در سال 1991 تحت عنوان EN149: 1991 تدوین شده است. از ژوئن سال 2001 به بعد مهمترين تغييري كه در استاندارد EN149ذكر شده است اين الزام است كه تمامي رسپيراتورها بايد حفاظت كامل را در برابر ذرات جامد ( غير روغني ) و مايعات ( ميست روغني ) تامين كنند، لذا دو كلاس (solid) S و SL (solid &Liquid)  به سه كلاس FFp1 ,FFp2  و FFp3 تبديل شدند.

 

رسپیراتورها باید با حروف "R" و یا "NR" علامت گذاری شوند که نشان دهنده نوع استفاده از آن ماسک می باشد:

R : قابل استفاده مجدد

NR : غیر قابل استفاده مجدد

رسپیراتورهای تحت استاندار انگلستان / اتحادیه اروپا برای نفوذ ذراتی با قطر بالای 0.5 میکرومتر و رسپیراتورهای تحت استاندار آمریکا برای نفوذ ذراتی با قطر بالای 0.3 میکرومتر تست شده اند.

در استرالیا دو استاندارد جداگانه برای رسپیراتورهای تنفسی وجود دارد:

1. استاندارد AS / NZS1715 : برای کاربر بوده و به تحت عنوان " انتخاب، استفاده و نگهداری دستگاه های محافظ تنفسی" کاربرد دارد
2. استاندارد AS / NZS1716: اطلاعات مورد نیاز برای تست عملکرد رسپیراتور را فراهم می کند. بر این اساس رسپیراتورها در سری P نامگذاری می شوند.

استاندارد N95 مربوط به ماسك های یكبار مصرف ضد ذره ( موثر در برابر آئروسل هایی كه پایه روغنی ندارند ) می باشد كه استفاده از آن در صنعت نساجی ، كارهای صنعتی ( آهن كاری ، استیل كاری ، كار در معدن) ، كار در بیمارستان و آزمایشگاه وكنترل بیماری پیشنهاد شده است . این رسپیراتور برای اثربخشی توسط موسسه ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای (NIOSH) ارزیابی شده است. موسسه ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای (NIOSH) در ایالات متحده مسئول صدور گواهینامه و تایید ماسکهای تنفسی برای استفاده شغلی است. این محصولات توسط فرآیند صدور گواهینامه NIOSH ارزیابی قرار گرفته است و نشان داده اند که آنها می توانند تحت بدترین شرایط آزمون حداقل 95٪ از ذرات موجود در هوا را فیلتر نماید. طراحی 'N95' بدان معنی است که زمانی که تحت تست های دقیق قرار بگیرد، قادر به مانعت از ورود حداقل 95٪ از ذرات آزمون بسیار کوچک تنفسی می باشد.

این محصولات نیز توسط FDA ارزیابی شده و سطح قابل قبولی از مقاومت در برابر آب و شعله، که ممکن است در محیط های شغلی مراقبت های بهداشتی مهم باشد را نشان داده است.

رسپیراتورهای N95 ساخته شده توسط شرکت های مختلف برای ذرات با دامنه 0.1 تا 0.3 میکرون دارای راندمان حداقل 95٪ هستند. راندمان فیلتراسیون با افزایش اندازه ذرات افزایش می یابد.

بر اساس تصویب مقررات حفاظت تنفسی NIOSH (42 CFR 84) "N95" اشاره به یک کلاس فیلتردارد نه یک ماسک. استاندارد NIOSH N95 مربوط به ماسك های یكبار مصرف ضد ذره ( موثر در برابر آئروسل هایی كه پایه روغنی ندارند ) می باشد كه استفاده از آن در صنعت نساجی ، كارهای صنعتی ( آهن كاری ، استیل كاری ، كار در معدن) ، كار در بیمارستان و آزمایشگاه وكنترل بیماری پیشنهاد شده است .ماسک های N95 و یا FFP2 حفاظت کامل را در برابر آئروسل هایی که پایه روغنی ندارند را تامین می کند :موادی نظیر :باکتری ها و ویروس ها ـ کربنات کلسیم ـ خاک رس ـ سیمان ـ سلولز ـ سولفور ـ کتان ـ آرد ـ کربن ـ چوب ـ سنگ معدن آهن ـ آلومینیوم ـ سیلیکون آزاد ـ باکتری ها. این ماسک در سایزهای مختلف ارائه می شود.

از نظر مطالعات تئوریك آلاینده ها را به سه گروه گاز ، بخار و آلاینده های ذره ای تقسیم می كنیم كه هر یك از این آلاینده ها اثرات خاصی را بر روی سیستم تنفسی ایجاد می كند و صدمات جدی را به ریه وارد می سازند كه اغلب آنها برگشت ناپذیر می باشد به همین جهت استفاده از وسایل حفاظت دستگاه تنفسی بسیار ضروری به نظر می رسد. محیط های كاری مختلف و مواجهه با فعالیت های مختلف خطرات متنوعی نظیر موارد زیر را می تواند بوجود آورد :

1- گرد و غبار (Dust)

ذراتیكه در فرایندهای مكانیكی از قبیل شكستن ، خرد كردن ، آسیاب كردن ، دریل نمودن ، سائیدن و تراشیدن از مواد جامد آلی یا غیر آلی تولید میشود را Dust گویند. گرد وغبارهایی مانند سلیس و آزبست اگر وارد ریه و در آنجا مستقر شوند می توانند صدمات جدی را به بافت ریه وارد آورد . به هنگام این اتفاق بافت ریه تماس كمتری را با خون داخلِ رگها خواهد داشت. بنابراین میزان اكسیژن دریافتی كاهش می یابد و نفس كشیدن مشكل خواهد شد. ذرات دارای قطر 5 - 1 میکرون می تواند به راه های هوایی فوقانی وارد شوند اما ذرات 1-0.1 توانایی وارد شدن به ریه ها و مجاری آلوئولار را دارند.

2- دمه ( Fume)

ذراتی كه از جامدات در حال ذوب از قبیل فلزات متصاعد در هوای سرد كندانسه میگردند را فیوم گویند . این تغییر فیزیكی اغلب با واكنشهای شیمیایی مانند اكسیداسیون همراه است . معمولا اندازه آنها بین 2/0 تا 3/0 میکرون است ودارای خاصیت چسبندگی می باشند. .مثال : فیومهای اكسید سرب در زمان ذوب كردن آن و فیومهای اكسید آهن در هنگام جوشكاری با قوس الكتریكی

3- میستها (Mists)

به ذرات ریز مایع كه در هوا معلق هستند میست گویند. این قطرات كوچك زمانیكه گاز به مایع تبدیل میشود یا ذرات مایع در هوا پراكنده میشوند ، بوجود می آیند . مثال از قبیل میستهای روغن در فرایندهای برش و تراشكاری، میستهای ناشی از اسپری رنگ و كندانسه شدن آب به شكل بخار مه یا باران میباشد .

4- گازها

گازها سیالات بی شكل هستند كه فضا اشغال میكنند یا با افزایش فشار و كاهش دما در شرایط محدود از جامدات و مایعات بدست می آید و بعبارتی گاز به ماده ای گفته می شود که در بالای حرارت بحرانی خود قرار دارد. مثال جوشكاری با گاز مانند استیلن ، نیتروژن ، هلیم ، آرگون و مونوكسید كربن تولید شده از ماشینهای درون سوز، سولفید هیدروژن كه در زمانیكه مواد دارای سولفور تغییر حالت میدهد بوجود می آید .

5- بخارات (Vapors)

بخارات حالت گازی موادی هستند كه قبل از آن در دما و فشار معمولی مایع یا جامد میباشند بعبارتی بخار به ماده ای گفته می شود که در حالت گازی در زیر حرارت بحرانی قرار دارد وبه صورت مایع است. بخارات از فرایند تبخیر جامدات یا مایعات و قسمتهای تمیزكاری و بخشهای نقاشی ومحلی كه حلالها مورد استفاده قرار میگیرد ، تولید میشود . بخارهای آلی كه وارد جریان خون می گردد دارای اثر بیحسی بر روی مغز هستند و سبب گیجی می شود .

6 – دود ( Smoke)

دود دارای ذرات دوده یا كربن میباشد كه ناشی از احتراق ناقص نفت یا زغال می باشد.

7- خطرات بیولوژیکی

شامل موجودات زنده مانند باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و دیگر ارگانیسم. به عنوان موجودات مرده و یا بخش هایی از موجودات زنده محسوب می شوند. نمونه هایی از اندازه این ذرات: ویروس 0.02-0.3 میکرون، باکتری 0.5 تا 10 میکرون و قارچ 1-70 میکرون می باشد.

در ارزیابی عوامل زیان آور محیط کار هریک از آلاینده های فوق می توانند در دسته فیزیکی ،شیمیایی و یا بیولوژیکی قرار گیرند.در مواجهه با این عوامل زیان آور استفاده از تجهیزات حفاظت فردی استاندارد ضروری است.

جدا از اجزای اصلی تشکیل دهنده ماسکها ،انواع ماسكها از لحاظ تناسب به 2 نوع عمومي تقسيم ميشود: