• در ارتباط با نگهداري و نظافت كلاههاي ايمني بايد از خدمات مشاوره اي كارخانه هاي توليدكننده آنها بهره گرفت زيرا ممكن است برخي از رنگها ، تينرها و مواد پاك كننده به پوسته كلاه آسيب رسانده و مقاومت آن را در مقابل ضربه و يا جريان الكتريسيته كاهش دهند.
• کلاه ایمنی را هر یک ماه یکبار تمیز نمایید تا عاری از روغنها ، گریسها ، مواد شیمیایی و مواد زائد دیگر شود.
• علاوه بر گردگيري و تميز کاري روزانه کلاه هاي ايمني تميز کردن دورهاي آنها با استفاده از محلول هاي مناسب امري ضروري است. روش متداول شستشوي پوسته كلاه ، غوطه وري کلاه در مخزن آب گرم ( در حدود ^c40 ) بهمراه يك ماده شوينده (Detergent) مناسب مي باشد . سپس آنها را ضدعفوني نموده و در آب گرم پاكيزه آبكشي نمود. خشك کردن در سبدهاي سيمي يا استفاده از محلول ۵ درصد فرمالين يا محلول سديم هيپو کلرايد از روش هاي ضد عفوني کردن کلاه ايمني به شمار مي روند. بعد از آبكشي نيز بایستي پوسته را به دقت مورد بازرسي قرار داد تا علائمي از آسيب ديدگي در آنها مشاهده نگردد.
• كليه اجزاء كلاه ایمنی شامل پوسته (Shell)، ساسپنشن (Suspension)، هد بند (Head band)، نوار چرمي (Sweatbands) و‌... بايد بصورت روزانه مورد بازرسي  قرار گيرد تا در صورت  مشاهده  هرگونه محل تو رفتگي،  ترك ، سوراخ شدگي يا هر نوع آسيب ديدگي ديگري كه ممكن است ضريب ايمني كلاه را كاهش دهد ، اقدامات لازم معمول گردد.

» جنس مواد كلاه ايمنی بايد دارای دوام و استحكام كافی و نيز كيفيت و خواصی باشد كه در شرايط مختلف قابل استفاده گردد. اين شرايط عبارتند از : سرما، گرما، گرد و خاك، در معرض نور خورشيد، باران، تماس با پوست و مو و همچنين، جاذب رطوبت نباشد.

» پوسته كلاه ايمنی بايستی از جنسی ساخته شود كه از قابليت ديد بالايی برخوردار باشد.

» كلاه ايمنی بايد تا آنجا كه ممكن است دارای ظاهری زيبا و طراحی ساده در اندازه هاي مختلف ، همراه با لبه دور و جلو جهت باران گيری و در صورتی كه برای كار در ارتفاع مورد استفاده قرار می گيرد، داراي بند زير چانه باشد.

» کلاه ايمنی علاوه براينكه مراقبت در برابر خطرات احتمالی مشخصی را به عهده دارد بايد حداكثر درجه راحتی را در هنگام كار برای كاربر فراهم آورد.

» علاوه بر جنبه های ايمنی جنبه های فيزيولوژيكی كلاه ايمنی بايد برای استفاده كننده در نظر گرفته شود.

» بند ايمنی بايد انعطاف پذير باشد و رطوبت را به خود جذب نكند و براي استفاده كننده ايجاد حساسيت يا جراحت ننمايد، به اين منظور بندهايی كه از پلی اتيلن تهيه شده است مناسب تر می باشند .

» تمام بند يا نصفي از آن بايد از جنس چرم يا جنس مناسبی كه حساسيت پوستی ايجاد ننمايد ، باشد و بتواند رطوبت را جذب نمايد و در طول مدت استفاده از كلاه به دفعات قابل تعويض باشد تا از لحاظ بهداشتی مشكلی بوجود نيايد.

» توجه به اين مسئله كه كلاه بايد به اندازه سر استفاده كننده باشد و روی سر خوب قرار گيرد ، بسيار مهم است و بايد روی سر تغيير وضعيت ندهد و مزاحم ديد استفاده كننده نشود.

» كلاه لبه دار با پوشش داخلی و يا لبه سراسری كه برای كار در معادن سنگ به هنگام انفجار و تخريب معدن مناسب است.

» جائي كه خطر تماس با الكتريسته وجود ندارد، بايد حفره ه ای هواگير در پوسته كلاه ايجاد گردد .

» در جائي كه خطر خرد شدن كلاه وجود دارد براي تقويت كلاه هايي كه از جنس فيبر شيشه اي هستند استفاده از پلي استر يا پلي كربنات الزامي است و كلاه ، نبايد لبه اي با پهناي كمتر از 15 ميليمتر داشته باشد.

» كلاه های ايمنی كه لبه آن پهن تر است و حفاظت بيشتری را براي استفاده كننده فراهم می نمايد .

» برخی ديگر از كلاه های ايمنی ممكن است قسمتهايی برای حفاظت چشم، حفاظت گوش و ... داشته باشند.

» هرگاه كلاه توسط موادی مانند گچ، سيمان، رزين و ديگر مواد كثيف شد بايد به وسيله مواد شيميا يی يا حلال هايی كه به پوسته خارجی كلاه آسيبی نمی رساند شسته شود.

» كلاه هايي كه از آلياژهاي سبك ساخته شده نبايد در مواردي كه خطر پاشش مواد مذاب وجود دارد مورد استفاده قرار گيرند. در چنين مواردي كلاه هايي از جنس پلي استر با فيبر شيشه اي، منسوجات فنلي و پلي كربنات پيشنهاد مي شود. در مواردي كه خطر تماس با الكتريسته با جريان كم وجود دارد ، بايد فقط از كلاه هايي كه از مواد ترموپلاستيكي ساخته شده اند، استفاده نمود . البته نبايد حفره هاي هواگير داشته باشند و نيز قسمتهاي فلزي مانند پيچ بايد بر روي پوسته خارجي قرار گيرد.

» كلاه هايي كه در ساخت آن مقدار قابل توجهي پلي اتيلن بكار رفته است براي استفاده در دماهاي بالا پيشتهاد نمي شود . در چنين مواردي استفاده از كلاه هايي از جنس پلي كربنات با فيبر شيشه اي، منسوجات فنلي يا پلي استر با فيبر شيشه اي توصيه مي شود.

» به منظور حفاظت سر ، صورت ، پشت و گردن دور تا دور كلاه ايمني بايد لبه دار باشد .

» براي كار در فضاي نسبتاً كوچك و تنگ كلاه بايد كوتاه بوده و در صورت لزوم فاقد لبه باشد .

» قابل استفاده در مناطق گرمسیر و همچنین در مناطق سردسیر تا 30- درجه سانتیگراد باشد.

» در داخل کلاه، در فضای بین یراق و بدنه کلاه هیچ جسمی مانند کاغذ، پارچه نباید قرار گیرد. این کار مانع تهویه داخلی کلاه می شود. همچنین قرار گرفتن هرگونه جسم خارجي درون كلاه ايمني مابين پوسته و ساسپنشن،‌ عملکرد کلاه را مختل می کند زيرا اين فضا جهت جلوگيري از انتقال ضربات وارده به كلاه به سر شخص مصرف كننده آن تعبيه شده است. ضمنا جسم قرار گرفته در آن محل ممکن است باعث کاهش مقاومت الکتریکی کلاه شود. هر وسیله حفاظت فردی باید مطابق با استانداردها و شرایط خاصی ساخته شود تا در هنگام استفاده، فرد را از خطرات حفظ کند.

» کلاه های ایمنی که در نزدیکی تجهیزات و خطوط برق مورد استفاده قرار می گیرند باید از نوع کلاس E باشند.

» هنگام قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا کار کردن در ارتفاع یا هنگامی که فرد باید مرتبا به داخل حفرات و گودال ها نگاه کند بند های چانه کلاه باید بسته شوند.

» هیچ گونه تغییری در کلاه یا بند تنظیم کننده پشت آن مگر با تایید سازنده، مجاز نیست.

» به منظور حفاظت سر، صورت، پشت و گردن دور تا دور کلاه ایمنی باید لبه دار باشد.

» لبه کلاه ها باید جلوی سر قرار گیرد.

» ایجاد سوراخ بر روی کلاه یا ایجاد هر نوع تغییری در آن ممنوع است.

» برای محافظت و راحتی حداکثر، کلاه باید مستقیم بر روی سر قرار گیرد.

» قبل از استفاده از کلاه، یراق باید برای سر کاربر تنظیم گردد.

» برای هر کلاه،‌ از یراق مخصوص کلاه باید استفاده شود.

» برای کار در فضای نسبتا کوچک و تنگ کلاه باید کوتاه بوده و در صورت لزوم فاقد لبه باشد.

»  کلاه هایی که در فضای خیلی مرطوب مورد استفاده قرار می گیرند باید از نظر رطوبت غیر قابل نفوذ باشند.رطوبت از جمله پارامترهایی است که روی طول عمر کلاه ایمنی تاثیر مستقیم میگذارد.

» نوارها و چرم داخل کلاه باید به سهولت قابل تعویض باشند.

» برای استفاده از کلاه ایمنی که متعلق به شخص دیگری بوده باید قبلاً داخل آن ضدعفونی شده و در صورت لزوم چرم و نوارهای داخل آن تعویض شود.

» کارکنانی که دارای موهای بلند هستند، به خصوص کارکنانی که با ماشین کار می کنند و یا در جوار آن مشغول کار هستند باید به وسیله سربند و یا وسیله حفاظتی دیگری موهای سر خود را کاملاً بپوشانند.

» سربند کارکنانی که در مقابل آتش و یا جرقه و یا مواد مذاب و یا امثال آن کار می کنند باید از جنسی تهیه شده باشد که به آسانی آتش نگیرد و در مقابل شستن و ضدعفونی کردن به وسیله ترکیبات صنعتی مقاومت کافی داشته باشند.

» هر گز به منظور حمل لوازم شخصی و کاری خود از جمله چراغ قوه ها ، سیگار ، خودکار و ... استفاده نکنید.

» اگر کار باید در شب صورت گیرد جنس کلاه مورد استفاده باید از نوعی باشد که نور را منعکس کند.

یک کلاه ایمنی در مجموع از بخش های اساسی زیر تشکیل می شود:

کلاه یا سرپوش (Hat & Cap) : یک جسم صلب و سخت به شکل تقریبا نیم کره که با هماهنگی قسمت های داخلی خود سر را در برابر قسمت های مکانیکی, الکتریسیته و هم چنین برخی از شرایط نامساعد محیطی, محافظت می کند.

پوسته (Shell) : بخش خارجی کلاه بدون ضمائم آن را پوسته می نامند که وظیفه اصلی آن مقاومت در برابر نیروهای وارده خارجی بر آن است. پوسته قسمت اصلي و ظاهري كلاه بوده كه نقش حفاظتي اوليه در مقابل ضربه وارده را ايفا مي كند . لذا بايستي از ماده اي سخت ساخته شود و سطحي صيقلي و داراي انحنا ، جهت حفاظت و دفع انرژي ناشي از ضربه وارده را داشته باشد.

لبه (Brim)  : برامدگی دورادور کلاه های ایمنی در اندازه های مختلف که وظیفه آن تامین حفاظت اضافی برای ناحیه صورت، گردن و شانه می باشد ؛  در کلاه های کار در ارتفاع برای تامین دید کافی این لبه ها تقریبا حذف میشوند .

بندهای یراق (Suspension) : شامل نوارها ، بند ها و تسمه های داخلی کلاه که پوسته را بدون ایجاد تماس بین آن و سر روی سر نگاه داشته و وظیفه اصلی آن جذب و مستهلک نمودن نیروهای مکانیکی وارده از طریق پوسته کلاه و ایجاد فاصله برای فراهم آوردن مقاومت الکتریکی لازم می باشد.

بند تاج (Crown straps) : بخشی از نوارها و بند های داخلی که به صورت متقاطع می باشند و در تماس با بخش فوقانی سر قرار می گیرد که جهت ثابت نمودن کلاه و جلوگیری از افتادن آن در هنگام حرکتهای سر به کار می رود .

پیشانی بند (Heafband) : قسمتی از بند های یراق کلاه ایمنی است که بر روی قسمت جلویی سر قرار می گیرد و هماهنگ با سایر نوارها و بندهای داخلی، پوسته را با فاصله از سر جدا نگاه می دارد.

بند چانه (Chin Strap) : بندی قابل تنظیم که به طور محکم به پوسته کلاه متصل بوده و برای ثابت نگه داشتن کلاه و جلوگیری از  افتادن آن در هنگام حرکت سر به کار می رود.

نوار پشت گردن (Hope Strap) : یک تسمه قابل تنظیم در قسمت پشتی کلاه که از آن برای تغییر محیط یراق کلاه و در نتیجه متناسب کردن آن با سر کاربر استفاده می شود. این تسمه باید طوری روی کلاه نصب شود که امکان تنظیم آن بدون برداشتن کلاه از سر وجود داشته باشد.

نوار عرقگیر (Sweatband) : قسمتی از نوار داخلی کلاه می باشد که در ناحیه پیشانی بند قرارر گرفته و امکان جذب عرق را فراهم می کند. نوارهای عرق گیر باید قابل شستشو و قابل تعویض باشند.

علاوه بر بخش های اصلی، یک کلاه ایمنی می تواند شامل قسمت های زیر نیز باشد:

لبه جلویی (Peak) : قسمتی از لبه کلاه که همواره باید در جلو قرار بگیرد.

سوراخ های اتصال گوشی (Earmuff slots) :  برای اتصال گوشی های محافظتی به کلاه های ایمنی در نظر گرفته شده اند.

لبه هدایت کننده باران (Rain trough) : آب باران را به قسمت جلوی کلاه هدایت می کند.

آستری زمستانی (Winter Liner) : پوشش اضافی که بر روی بند های یراق کلاه نصب شده و وظیفه آن گرم نگه داشتن ناحیه سر، گردن و گوشها در محیطهای سرد و یا در فصول سرد سال است. جنس مواد تشکیل دهنده آستری با توجه به شرایط محیطی متفاوت است ولی معمولا از پارچه پشم دار مقاوم در برابر نفوذ آب بافته می شود. جنس آستری باید از مواد غیر قابل اشتعال باشد.

نوار شب رنگ:  برای افزایش قابلیت دید بر روی کلاه نصب می شود.

 

      موادی که اجزای تشکیل دهنده کلاه ایمنی از آن ساخته شده بايد ضد آب بوده و تا حدودي نيز در مقابل آتش سوزي مقاوم باشند. هريك از اين كلاهها بايد شامل پوسته ( Shell) و قسمت ديگري به نام Suspension باشند . تهويه هوا نيز توسط فضايي ما بين پوسته كلاه و هد بند ( Head band )  انجام مي شود ( این تهویه ها در کلاه های عایق الکتریسیته مسدود شده اند )

      هر كلاه بايستي حاوي دستورالعملي باشد كه نحوه استفاده و جاگذاري هد بند و ساسپنشن را تشريح نمايد. نوار چرمي دور كلاه كه قابليت تنظيم و جابجايي را نيز داراست ، بايد دست كم قسمت جلوي پيشاني ‌را تحت پوشش قرار‌دهد .

     قسمت پوسته كلاه نيز، بايستي ساختار يكپارچه و يك تكه ‌اي داشته باشد تا از سر در مقابل ضربات وارد شده از طريق اجسام سقوط كننده ، محافظت كامل بعمل آورد. كليه قسمتهايي كه با پوست در تماس مي باشند بايد از موادي ساخته شوند كه براي پوست سر  ايجاد حساسيت ننمايند. در هنگام استفاده از انواع گوناگون كلاههاي ايمني ، توجه به اين نكته ضروري مي باشد كه لايه دروني كليه كلاهها بايد حاوي برچسبي ( Label) باشد كه توسط كارخانه توليد كننده تهيه شده و نحوه و نوع استفاده از آنها را مشخص نمايد .

بعبارتی کلاهخود های حفاظتی و کلاههای ایمنی باید خصوصیات زیر را دارا باشند :

» در برابر نفوذ اشیاء مقاومت داشته باشند.

» در مقابل ضربه مقاوم باشد و شوک های ضربه ای را جذب نمایند.

» از نظر رطوبت غير قابل نفوذ و در برابر آب مقاوم باشد.

» كلاه ايمني بايد از مواد غير قابل احتراق ساخته شده باشد و در آتش آرام بسوزند.

» عايق الكتريسيته باشد.

» دستورالعمل واضحی در خصوص تنظیم و تعویض اتصال و سربند داشته باشد.

 

بطور كلي كلاه ايمني از دو قسمت تشكيل شده است:

الف. پوسته خارجي (Shell)

ب. عامل تعليق ساز یا یراق (Suspension Agent)

کلاه ایمنی باید پوسته بیرونی سختی داشته باشد و یک آستر جذب کننده شوک که به سربند و تسمه چرمی متصل است و 2.54 الی 3.18 سانتیمتر پوسته را دور از سر معلق نگه می دارد .این نوع طراحی جذب شوکی در هنگام ضربه و تهویه را در طول استفاده نرمال فراهم می نماید . ضمنا این پوسته ها میبایست طوری طراحی شده باشند که برای استفاده از سایر تجهیزات حفاظت فردی ازقبیل عینک ایمنی و شیلد ها و گوشی های ایر ماف ممانعتی به عمل نیاورند

در فاصله قرارگيري يراق آلات با پوسته بايستي بين 30 تا 50 ميليمتر فضاي خالي وجود داشته باشد. عامل تعليق ساز از چهار يا شش پايه جهت اتصال به پوسته خارجي كلاه و يك قطعه ستاره­اي شكل كه نقش مستهلك كننده ضربه­ها را بر عهده دارد و يك كمربند كه جهت ثابت ماندن كلاه بر روي سر استفاده مي شود، تشكيل شده است.

 

یـراق های چهـار و شش پایـه 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

معمولا کلاه ایمنی دارای سه عملکرد برای کاهش آسيب است:

» سرعت ضربه وارده به جمجمه را کاهش می‌دهد و از این رو جا به جایی مغز، در هنگام سانحه کنترل می‌شود. ماده نرم موجود در کلاه برخی ضربات را جذب نموده و در نتیجه سر با آهستگی به کلاه ایمنی برخورد می‌کند و این بدان معناست که مغز با نیروی زیادی با جمجمه برخورد نمی‌کند.

» کلاه ایمنی نيروي ضربه را در سطح بزرگتری پخش می‌کند تا نیرو در روی ناحیه خاصی از جمجمه متمرکز نشود.

» کلاه ایمنی به عنوان یک مانع فیزیکی عمل کرده و مانع برخورد جمجمه با شیء می‌شود.

  این سه عملکرد با ادغام ويژگي‌هاي ۴ جزء اصلی کلاه ایمنی حاصل مي‌شود.

ساختمان کلاه ایمنی: یک کلاه ایمنی استاندارد دارای ۴ قسمت اساسی است که در مجموع و بصورت مکمل یکدیگر برای ایجاد راحتی و حفاظت از سر عمل می کنند. این چهار قسمت عبارتند از:

۱- پوسته بیرونی    ۲- یراق یا ضربه گیر     ۳- لایه و نوار دور کلاه      ۴- سیستم نگهدارنده

البته این یک تقسیم بندی کلی است و اجزای تشکیل دهنده کلاه ایمنی در دسته بندی های متفاوتی طبقه بندی می شوند. نیاز به تذکر نیست که تمام این اجزا باید ملزومات کلاههای ایمنی را دارا باشد.

گرچه بیشترین حوادث گزارش شده از لحاظ تعداد، مربوط به دست ها میباشد اما حوادث و جراحات وارد شده به سر همواره خطرناک ترین حوادث هستند . چرا که سوانحی که منجر به آسیب سر میشوند میتوانند منجر به صدمه دیدن اعضای زیر شوند: