چرم از زمانهای قدیم ، از کالاهای مهم بشمار آمده است. پیش از آنکه بشر بتواند با استفاده از برگها و الیاف گیاهی ، پارچه ببافد، چرم ، نقش اساسی در پوشش بدن برای انسان داشته است. چرم ، بافتی طبیعی است که ساختار سه بعدی ویژه‌ای دارد. افزون بر عایق بودن در برابر گرما و برق ، در برابر هوا و آبنیز مقاوم است. در عین حال ، بخار آب را از خود عبور می‌دهد و انعطاف‌پذیری قابل توجهی دارد. پس از جنگ جهانی دوم و تجاری شدن تولید انبوه پلی وینیل کلرید ( PVC ) ، نایلون ، و پلی‌استر ، پلی اورتان و پلیمرهای دیگر ، به تدریج به عنوان جایگزین چرم در تولید کفش ، لباس ، کیف و مبلمان به بازار آمد.

فرایند دباغی، پوست فسادپذیر را به یک ماده طبیعی پایدار، دایمی و انعطاف‌پذیر برای کاربردهای گوناگون تبدیل می‌کند.

چرم‌سازی عبارتست از تهیه چرم از پوست حیوانات و جانوران بوسیله پاره‌ای مواد شیمیایی و اعمال فیزیکی و شیمیایی، که پوست از حالت ابتدایی خارج شده و به صورت ثابت و فاسد‌نشدنی در بیاید. به عبارت دیگر چرم‌سازی تغییر شکل دادن به پوست به کمک مواد دباغی و عملیات فیزیکی و شیمیایی و تهیه چرم است.

 

مراحل اصلی ساختن چرم طبیعی :

1- کندن پوست و جداکردن پوست از لاشه حیوان: در روش سنتی تولید چرم، بیشتر از پوست گاو برای تبدیل به چرم استفاده می‌کنند زیرا این نوع پوست نرم‌تر از پوست گاومیش و ضخیم‌تر از پوست گوسفند است و در مرحله لش‌زنی و سایر مراحل برای تبدیل به چرم، امکان صدمه دیدن پوست کمتر است. از سوی دیگر محصولاتی که با این نوع چرم ساخته می شود، مرغوب‌تر است.

2-  ضدعفونی کردن: جلوگیری از فساد پوست هنگام حمل و نقل و انبارکردن

3-  شستشو و خیساندن : بازگرداندن پوستهای خشک به حالت عادی. پوست ها را برای تبدیل به چرم باید به حالت طبیعی خود بازگرداند، به همین منظور آنها را ۳ الی ۶ روز در آب نگه می دارند تا نمک از پوست خارج شود، و حالت خشکی آن از بین برود.

4- موزدائی: جدا کردن مو از سطح چرم. در این مرحله پوست‌ها را که به حالت طبیعی درآمده‌اند ۳ الی ۱۰ روز در محلول آرد جو یا آهک نگه‌داری می‌کنند، این عمل باعث تخمیر پوست می گردد به طوری که مو از آن به راحتی کنده می‌شود. از این مرحله به پوست‌ها توله آهکی نیز گفته می‌شود.

5-  آهک دادن: نرم کردن ریشه مو، چربی و گوشت های زائد جهت منبسط کردن بافتهای پوست برای مراحل بعدی

6-  لش زدائی: جدا کردن چربی و گوشت های زائد از پوست. برای این کار پوست را به دو میخ آویزان کرده با داس یا اَرسَن (چاقوی دو دسته با تیغه بلند) چربی ها و ضایعات را از آن جدا می‌کنند.

7-  آهک زدائی: خنثی کردن مواد قلیایی که در مرحله 5 بوجود آمده است.

8-  افزایش مواد آنزیمی: جهت نرم کردن پوست

9- سالامبور کردن یا اسیدی کردن: رسانیدن درجه اسیدی پوست بحد لازم ( پوست سالامبور شده را می توان نگهداری کرد). در این مرحله برای ثابت نگه داشتن حالت پوست و فاسد نشدن به آن نمک می زنند تا این مرحله به اصطلاح امروزی پوست سالامبور گفته می‌شود.

10- دباغی: در این مرحله پوست را می توان با روش مناسبی با استفاده از مواد گیاهی، کروم و ... دباغی کرد. برای دباغی پوست‌ها را داخل گودال‌هایی به عمق ۲ متر گذارده، به روی آنها محلولی از آب و مازو می‌ریزند و لگدمال می‌کنند. پوست‌ها برای دو دوره ۱۰ روزه، در این محلول خوابانده شده و هر روز لگدمال می‌شوند تا مازو به خوبی وارد پوست شود. سپس آنها را در آفتاب خشک می‌کنند. از این مرحله به پوست‌ها یا توله‌های آهکی چرم گفته می‌شود.

11- تراشیدن یا ورقه کردن: بمنظور یکنواخت کردن یا کاهش ضخامت چرم

12- شستشو: بمنظور از بین بردن نمکهای اضافی

13- خنثی کردن: تنظیم درجه اسیدی

14- دباغی مجدد: ایجاد خصوصیاتی مثل نرمی، سفتی، کشسانی و ... در چرم نهایی

15-رنگرزی: بدست آوردن رنگ پایه مورد نظر

16- روغن دادن: روشی برای خوراک دادن مواد چربی بمنظور نرم کردن و حالت دادن به چرم

17- خشک کردن

18- نرم کردن: انعطاف پذیر کردن چرم بوسیله اعمال مکانیکی. پوست‌های نیمه خشک رابر روی تخته‌ای بعضاً به شکل هلال که به خرک مشهور است، می‌خوابانند. طرف لش چرم را با سنگ‌پا و طرف رخ چرم را با سنگ صاف معمولی می‌مالند تا بلورهای نمک از چرم خارج شود و موجب خشکی و ترکیدگی پوست نگردد سپس آنها را زیر آفتاب پهن می‌کنند تا کاملاً خشک شود.

19-گیره کردن: افزایش بازده سطح

20- پرداخت و آراستن چرم: رنگ کردن رویه چرم و بهتر کردن ظاهر آن. به این منظور صاحبان چرم آنها را به رنگرزهایی که از قدیم به این کار اشتغال داشته‌اند، می‌دهند. با آنکه رنگ‌های مختلفی وارد بازار شده‌است، رنگرزها همانند گذشته مایلند از رنگ نارنجی استفاده کنند تا اصالت آن را حفظ نمایند. در گذشته برای رنگ چرم‌ها از گلرنگ، گل و گِل‌وَرَز استفاده می‌شد. گِل‌وَرَز گیاه کوچک و سفید رنگ است که از کوهستان جمع‌آوری می‌شود و برای استفاده، خشک‌شده آن را ساییده با آب مخلوط می‌کنند تا رنگ نارنجی به دست آید. پس از رنگ زدن، چرم‌ها را به میله‌های چوب آویزان می‌کنند تا کاملاً خشک شود.

21- اتوکردن یا پرس کردن: برای براق کردن، مسطح کردن و نرم کردن چرم یا چاپ زدن و ایجاد نقش های تزیینی روی رخ چرم

 

مدت زمان لازم جهت پروسه کامل چرم سازی حدود 15 روز می باشد.